img065 (12)

w postaci par jonów, utworzonych przez przyłączenie cząsteczki kwasu octowego [37,48,168]. Natomiast wskaźniki, które są słabymi zasadami występują głównie w postaci niezdysocjowanej i niezjonizowanej, a więc tworzą pary jonów tylko w niewielkim zakresie:

Ind + HAc    Ind H®Ac® — Ind H® + Ac®    (1)

/    para jonów    • dysocjacja

HAc — oznacza kwas octowy

Ind H+Ac^- i Ind H+ są kwasowymi postaciami wskaźnika. Dysocjacja pary jonów Ind H+Ac^- zachodzi w bardzo niewielkim stopniu i nie ma wpływu na barwę wskaźnika. Dlatego można ją pominąć w dalszych rozważaniach. Stałą jonizacji wskaźnika A%^d w roztworze 100% kwasu octowego można przedstawić wzorem:

(2)

! — ;

£ +-+■ ^,|/!i

^Ind _ [Ind H®Ac®] _ [Ind A]

'    [Ind]    [Ind B] y 4-

gdzie:

[Ind A] — stężenie kwasowej postaci wskaźnika,

[Ind B] —• stężenie zasadowej postaci wskaźnika,

[Ind A] i [Ind B] różnią się od siebie zabarwieniem.

Stała jonizacji dla wskaźników, które mogą mieć praktyczne zastosowanie przy miareczkowania w środowisku kwasu octowego wyraża się liczbą 0,01 lub mniejszą w zależności od mocy zasadowej wskaźnika. Im wskaźnik jest słabszą zasadą, tym trudniej przyjmuje proton od kwasu octowego i dlatego jego stała jonizacji w 100% kwasie octowym jest niższa. Wskaźnik będzie więc występował głównie w postaci zasadowej [Ind B] decydującej o jego zabarwieniu.

W 100% kwasie octowym stosunek stężenia kwasowej postaci wskaźnika do

jego postaci zasadowej ^^Ind , a tym samym zabarwienie wskaźnika, nie zmienia [Ind B]

się po dodaniu innej zasady. Na tym polega podstawowa różnica między zachowaniem się wskaźników w wodzie i kwasie octowym jako rozpuszczalniku, np. w wodzie wskaźnik o charakterze słabej zasady istniejący w 50% w postaci zdysocjowanej i w 50% w postaci niezdysocjowanej (barwa przejściowa wskaźnika) zostanie ilościowo przeprowadzony w postać niezdysocjowaną po dodaniu śladu mocnej zasady.

Wskaźnik o charakterze bardzo słabej zasady reaguje z kwasem nadchlorowym w następujący sposób:

Ind + HCI0₄ ind H®CI0₄© Ind H® + CI0₄®    (3)

Zabarwienie nadchloranu wskaźnika, czyli kwasowej postaci wskaźnika (Ind A) różni się od barwy wolnego wskaźnika (Ind B) występującego w 100% kwasie octowym.

Łatwość z jaką dana zasada łączy się z kwasem nadchlorowym można określić za pomocą stałej tworzenia nadchloranu zasady (BH+C10₄^-). Stała ta jest większa niż stała tworzenia nadchloranu wskaźnika (Ind H+C10₄^-), stąd najpierw w reakcję z kwasem nadchlorowym wchodzi oznaczana zasada. W czasie miareczkowania