img078 (31)

-    wykonania trwałych, barwionych preparatów mikroskopowych do dalszych badań morfologicznych,

-    koniecznych badań izoenzymatycznych (EIA), których wyniki pozwolą dokładnie określić gatunek pełzaka i podjąć prawidłową decyzję co do dalszego postępowania medycznego. Podobna procedura in vitro oraz następcze testy immunofłuorescencji czy immunoenzymatyczne są ostatnio stosowane do wykrywania w kale oocyst Cryptosporidium parvum.

Metody biologii molekularnej

Wykrywanie kwasów nukleinowych pasożytów w materiale koproskopowym może być szczególnie przydatne w przypadkach trudnych diagnostycznie,

-    gdy negatywny wynik bezpośredniego badania kału budzi wątpliwości,

-    jeżeli podejrzenie zarażenia dotyczy osób z wrodzonym, względnie nabytym immunologicznym defektem, zespołem AIDS, po przeszczepieniu narządów i stosowaniu immunosupresorów, u których wyniki badań immunologicznych są niemiarodajne,

-    gdy konieczna jest specyficzna diagnostyka różnicowa (np. dla odróżnienia zarażenia E.histolytica od występowania E.dispar).

Najważniejsze z metod zmodyfikowanych i zaadaptowanych do diagnostyki lanboratoryjnej to techniki enzymatycznej amplifikacji in vitro wybranych odcinków genomu pasożyta (PCR), hybrydyzacji kwasów nukleinowych (DNA,RNA, rRNA) z odpowiednią sondą genetyczną oraz analiza polimorficzna wielkości fragmentów restrykcyjnych.

Powyższe najnowocześniejsze techniki biologii molekularnej cechuje wysoka czułość, jednak, poza kilkoma przytoczonymi wyżej przykładami, w zasadzie nie istnieje potrzeba stosowania ich w diagnostyce innych pasożytów, występujących w materiale koproskopowym.

Podstawowe zasady badania krwi

1)    Krew stanowi materiał, przydatny zarówno do bezpośredniego wykrycia wewnątrzorganizmalnych stadiów różnych gatunków pasożytów, jak też do badań serologicznych.

2)    Krew do bezpośredniego wykrycia obecności pasożytów powinna być zbadana w jak najkrótszym czasie od momentu jej pobrania.

3)    Pobranie krwi do badań powinno nastąpić przed rozpoczęciem farmakoterapii.

4)    Dla kontroli efektów leczenia swoistego wykonuje się także badania krwi po zakończeniu terapii.

5)    W przypadku podejrzenia o lekoopomość badanie krwi może być wyjątkowo wykonane pomimo podawania leków;

6)    Wybór czasu pobrania krwi i metody jej badania powinien być stosowny do określonej parazytozy;

" v innp.il to rzetelnej wiedzy o specyfice cyklu rozwojowego danego gatunku, mu.*lzy innymi o umiejscowieniu i czasie występowania we krwi określonych •iimliów rozwojowych pasożyta.

/1 (Jhjętość krwi powinna być adekwatna do rodzaju badania, przy czym zasadą l»twmno być, aby dla bezpośredniego wykrycia pasożytów wykonać zarówno m/mn/. jak też zastosować metodę zagęszczającą oraz barwienie różnicowe.

Wybrane metody badania krwi

W celu bezpośredniego wykrycia pasożytów można wykonać:

ńwieży preparat, krwi

Pobraną z palca krew, zmieszaną na szkiełku przedmiotowym z 1-2 kroplami uh fizjologicznej po przykryciu szkiełkiem przykrywkowym bada się pod inikioskopem. Pozwala to na wykrycie poruszających się form trypomastigota, i /v mikrofilarii, jednak określenie gatunku nie jest możliwe.

oienki rozmaz barwiony

Kozmaz niekonserwowanej krwi na odtłuszczonym szkiełku podstawowym, wysuszony i utrwalony absolutnym alkoholem metylowym można barwić Imrwnikiem Giemsy czy Wrighta.

Metoda ta pozwala wykryć i zróżnicować wewnątrzkrwinkowe formy różnych imliinków z rodzaju Plasmodium, przy czym cytoplazma pasożyta barwi się na niebiesko, jądra na ciemno-czerwono, ziarnistości Schuffhera na czerwono. Do lun lania w kierunku wykrycia malarii najlepiej pobierać krew w szczycie napadu i"Huczki, ale kilkakrotne badanie w różnych fazach napadu pozwala wychwycić iń/nc stadia rozwojowe Plasmodium oraz zmiany w komórkach krwi (np. powiększenie wymiarów erytrocytów w inwazji P.vivax) ułatwiając różnicowanie pul linkowe.

Podobnie barwią się i mogą być różnicowane detale morfologiczne innych, wykrywanych w ten sposób pasożytów z rodzajów Babesia, Trypanosoma czy I t-ishmania.

p r aparat grubej kropli

Wykonany z kilku kropelek niekonserwowanej krwi rozmaz barwiony bez utrwalania barwnikiem Giemsy pozwala na wykrycie, oprócz, znajdujących się wewnątrz krwinek, form różnych gatunków z rodzaju Plasmodium, także Miioilżców uwolnionych z krwinek oraz brązowo-czamych ziaren hemozoiny.

W cytoplaźmie zarażonych erytrocytów stwierdzić można występowanie / lurnistości Schuffhera względnie plamistości Maurera.

Nu leży zaznaczyć, że zarówno w cienkich jak i w grubych rozmazach lnu winnych krwi uwidaczniają się cechy, charakterystyczne dla poszczególnych i'iiiuuków Plasmodium, jak choćby mnogie zarażenie erytrocytów - od 2-6 form nu r.ricni Plasmodium falciparum w jednej krwince czerwonej.

75