img121

Jeżeli potencjał reprodukcyjny (ocena Wpr - bdb) jest wyzszy od współczynnika ubytków zwierząt w stadzie podstawowym (U), istnieje wtedy możliwość reprodukcji rozszerzonej lub prowadzenie określonego programu hodowlanego. Natomiast gdy potencjał rozrodczy stada podstawowego (ocena Wpr - dost. lub ndst) jest nizszy od współczynnika ubytków to wtedy wystąpi reprodukcja zawężona. a prowadzenie pracy hodowlanej jest utrudnione

Jeżeli od potencjału reprodukcyjnego (P_f) odejmiemy iloczyn remontu stada (R) i stanu średniego rocznego stada podstawowego (Ń), to otrzymamy liczbę krów. od których potomstwo będzie nieprzydatne do reprodukcji tego stada

P, = p_f - R x N

Można więc te krowy uznać jako produkcję towarową (P,) przeznaczoną do rozpłodu (inseminacja nasieniem buhajów ras mięsnych lub wielorasowych). Używanie buhajów wielorasowych do krycia jałówek (w systemie haremowym) na pastwisku jx)winno gwarantować lekkie porody i małe cielęta

Pełna informacja o zdolności rozrodczej stada krów pomaga zootechnikowi w podejmowaniu odpowiednich działań w celu poprawy wartości hodowlanej i użytkowej tego stada. Hodowca przygotowuje program hodowlany, polegający na opracowaniu planu kojarzeń (doboru indywidualnego par), wybraniu zwierząt na tzw remont stada i krów do krzyżowania towarowego.

Rodzaje reprodukcji Prowadząc coroczne odnawianie stada podstawowego, należy mieć na uwadze konieczność ciągłego uzupełniania liczby krów w stadzie, którą określamy jako reprodukcję ilościową oraz możliwość podniesienia przeciętnej jakości stada, którą określamy jako reprodukcję jakościową. Reprodukcja stada w ujęciu jakościowym wiąże się z odpowiednią pracą hodowlaną (selekcja). W praktyce hodowlanej wyróżnia się trzy rodzaje reprodukcji:

1)    Reprodukcja prosta - występuje wtedy, kiedy odchowuje się tyle zwierząt młodych, ile ich potrzeba dla utrzymania stada o nie zmienionej jego wielkości (gdy r_n = 1, R - U = 0).

2)    Reprodukcja rozszerzona - występuje wówczas, gdy liczebność stada podstawowego ulega zwiększeniu (gdy r_n > od 1. R - U > 0); można ją prowadzić dwoma sposobami:

a)    ekstensywnym - jeżeli wzrost liczby odchowanych zwierząt osiąga się kosztem obniżenia ostrości selekcji;

b)    intensywnym - jeżeli wzrost liczby odchowanych zwierząt następuje dzięki poprawie warunków ich odchowu; wzrasta wówczas liczba urodzonych i odchowanych cieląt, sytuacja ta powoduje wzrost liczebności całego stada, ale procentowy udział krów ulega obniżeniu.

Ostrość selekcji zależy od możliwości prowadzenia reprodukcji prostej zamkniętej oraz założeń hodowlanych. Im w stadzie bydła procent wycieleń jest niższy, a długość użytkowania krów krótsza, tym ostrość selekcji z konieczności musi być mniejsza. Z kolei, im jest ona ostrzejsza, tym większa musi być liczebność stada reprodukcyjnego (przy założeniu reprodukcji prostej, zamkniętej), a procentowy udział stada podstawowego w strukturze pogłowia bydła ulega obniżeniu.

3) Reprodukcja zawężona - jest odwrotnością reprodukcji rozszerzonej, w wyniku czego następuje spadek liczebności stada podstawowego lub jego starzenie (gdy r« < 1, R - U < 0).

Zużywanie się stada podstawowego

Krowy stanowiące stado podstawowe muszą być. z różnych przyczyn, w miarę uj)ływu czasu eliminowane. Sumę wszystkich osobników ubyłych ze stada przed zakończeniem procesu produkcyjnego, niezależnie od przyczyn brakowania, określa się mianem ubytków. Ubytki i przeżywalność są wielkościami odwrotnie proporcjonalnymi; im wyższe ubytki, tym niższa przezywalność i odwrotnie. Zależność między ubytkami, brakowaniem i śmiertelnością wyjaśnia wyrażenie

ubytki = śmiertelność ♦ brakowanie

Długość użytkowania jest cechą bardzo ważną z punktu widzenia ekonomiki produkcji. Najczęściej mierzona jest liczbą dni od ocielenia do wybrakowania, czasami liczbą laktacji. W ocenie wartości hodowlanej buhajów ocenia się ją procentem córek, które dożywają do I. II. III laktacji lub do określonego wieku.

Najogólniej można wyróżnić dwie systematyki przyczyn ubywania zwierząt, tj systematyka organizacyjna i systematyka zootechniczna. Podział dokonany dla potrzeb organizacyjnych przedstawia się następująco:

1. Ubytki zależne od woli człowieka

a)    brakowanie i selekcja wynikające z programu hodowlanego.

b)    brakowanie i selekcja ze względu na pokrój i wiek.

c)    brakowanie krów chorych.

2 Ubytki losowe (śmiertelność zwierząt) niezależne od woli człowieka:

a)    padnięcia,

b)    uboje z konieczności (wypadki).

c)    usuwanie krów z chorobami zakaźnymi lub nie rokujących szans na wyleczenie.

Podział zootechniczny przyczyn ubytków uwzględnia: niską wydajność,

zaburzenia rozrodu (jałowość. komplikacje poporodowe, choroby dróg rodnych),

-    choroby wymion,

-    uszkodzenia kończyn i racic,

-    inne choroby i nieszczęśliwe wypadki.

Hodowca ponosi duże straty z powodu chorób krów Składa się na to kilka czynników zmniejszona produkcja mleka i koszt leczenia, zmniejszona wartość rzeźna oraz konieczność wybrakowania i zastąpienie inną krową Skrócony okres użytkowania krowy me zawsze pokrywa koszt wychowu jałówki remontowej