img132 (7)

Kapitały własne są najbardziej stabilną podstawą finansowania działalności przedsiębiorstwa, decydującą w istotnej mierze o stopniu utrzymania płynności finansowej. Ich wysokość stanowi dla wierzycieli informację, do jakiej kwoty firma zdolna jest ponosić konsekwencje finansowe w razie powstania strat.

Kapitały obce wymagają spłaty w określonych z wierzycielami terminach, ale możliwe jest i praktykuje się powszechnie zastępowanie spłaconych zobowiązań zaciągniętymi, nowymi kredytami, czyli tzw. refinansowanie kredytów. Spłacenie zobowiązań w czynnym przedsiębiorstwie łączy się zatem często z zaciąganiem w to miejsce nowych. W rezultacie kapitały obce stale mogą w przedsiębiorstwie występować, aczkolwiek w różnej wysokości i zmieniającej się strukturze.

Ze względu na okres spłaty można wyodrębnić zobowiązania:

—    długoterminowe, których okres uregulowania jest dłuższy aniżeli rok, przy czym z tej grupy wyodrębnia się często zobowiązania średnioterminowe o okresie spłaty dłuższym aniżeli jeden rok, ale nie przekraczającym pięciu lat.

—    krótkoterminowe, których termin spłaty nie przekracza jednego roku.

Zobowiązania długoterminowe mogą być wykorzystywane przez firmę ąa finansowanie działalności bez potrzeby ich odnawiania przez dłuższy okres, sięgający kilku lub nawet więcej niż dziesięciu lat (w niektórych krajach okres ten sięga dwudziestu lat). Dlatego zobowiązania takie wraz z kapitałami własnymi firmy określane są mianem kapitałów stałych:

kapitał stały firmy

kapitały własne4- -zobowiązania ;• -długoterminowe

Natomiast zobowiązania krótkoterminowe, czyli tzw. zobowiązania bieżące, obejmujące zarówno kredyty różnego rodzaju jak i zobowiązania z innych tytułów, ulegają fluktuacji wielokrotnej w ciągu roku, co powoduje konieczność stałego podejmowania działań zapewniających spłacanie ich w terminie, gdyż warunkuje tq utrzymywanie bieżącej płynności finansowej.    V

W praktyce występują często możliwości pozyskiwania alternatywnych źródeł kapitału, o różnym ich charakterze. Powstaje wówczas problem wyboru najkorzystniejszej ich kompozycji (struktury) z uwzględnieniem:

—    maksymalizacji korzyści udziałowców firmy, wyrażających się m.in., stopfy zyskowności kapitałów własnych,

—    zapewnienia właściwego stopnia bieżącej i perspektywicznej płynności płat

niczej, tj. ograniczenia ryzyka jej utraty do granic uznanych za rozsądne (reasonablc j risk).    _    ₍

Największą pewność utrzymania pełnej płynności finansowej — nawet w razie;] wystąpienia nieprzewidzianych, okresowych zakłóceń w działalności firmy, których^] nie zdołano uniknąć (np. spadek wpływów ze sprzedaży wskutek recesji lubj pojawienia się bardziej przedsiębiorczego konkurenta) — zapewnia pokrywanie; całości posiadanego majątku kapitałami własnymi. Zbędne staje się wówczas także] ponoszenie odsetek od pożyczek i kredytów, a więc do dyspozycji firmy i j< udziałowców pozostaje cały zysk osiągnięty dzięki eksploatacji majątku. W takii przypadku stopa zyskowności majątku (stosunek zysku netto do majątku) jest] analogiczna jak stopa zyskowności kapitałów własnych.

Przykład

Wartość majątku przedsiębiorstwa wynosiła 80.000 min zł. Jest on w całości sfinansowany własnymi kapitałami (firma nie ma żadnych zobowiązań). Zysk brutto stanowił 20.000 min zł., • stopa podatku dochodowego — 40% Wobec tego:

12.000

80.000

zysk brutto 40% podatek zysk netto

zyskowność majątku

20.000    min zł

8.000 min zł

12.000    min zł

= 0,15 tj. 15%

zyskowność kapitałów własnych    = 0,15 tj. 15%

80.000

IW

Jeżeli jednak w finansowaniu majątku firmy zaangażowane są częściowo obce kapitały, (tj. zaciągnięte pożyczki, kredyty lub inne zobowiązania), a stopa (koszt) Odsetek płaconych za ich wykorzystanie jest niższa od zyskowności majątku, to rezultacie zwiększa się odpowiednio stopa zyskowności kapitałów własnych, •totne znaczenie ma tu fakt, że przy ustalaniu wyniku finansowego, stanowiącego odstawę wymiaru podatku dochodowego, uwzględnia się należne kredytodawcom setki jako koszt uzyskania przychodów, natomiast nie uwzględnia się odsetek od ftangażowanych w działalności firmy jej własnych kapitałów. Wobec tego od po więdło ukształtowana kompozycja kapitałów własnych i obcych — przy efektywnym ich ykorzystywaniu — może dodatnio wpływać na korzyści dla udziałowców.

Przykład

Założenia są analogiczne jak w poprzednim przykładzie, z tą jednak różnicą, iż kapitały Jasne wynoszą tylko 50.000 min zł, a 30.000 min zł stanowią obce kapitały, za wykorzystywała których firma płaci odsetki wynoszące przeciętnie 12% w skali rocznej.

Wobec tego zysk netto przedsiębiorstwa ukształtował się następująco:

— zysk przed obciążeniem odsetkami    20.000 min zł

— odsetki 12% od 30.000 min zł    3.600 min zł

—    zysk brutto    16.400 min zł

—    minus podatek dochodowy 40%    6.560 min zł

—    zysk netto    9.840 min ń

W porównaniu z poprzednim przykładem, w którym występowało pełne pokrycie maiku kapitałami własnymi, zysk netto jest przy korzystaniu z obcych kapitałów mniejszy 2.160 min zł (12.000—9.840). Ta różnica jest jednak mniejsza aniżeli suma należnych lytodawcom odsetek. Wskutek ich zaliczenia do kosztów uległa bowiem zmniejszeniu Istawa wymiaru podatku dochodowego, a więc i on uległ wydatnemu obniżeniu ,000—6.560) o kwotę 1.440 min zł. Suma ta odpowiada swoistego rodzaju „partycypacji" żetu państwa w pokrywaniu kosztu wykorzystywania obcego kapitału.

Mimo zmniejszonego zysku netto wskutek płacenia odsetek wyraźnej poprawie uległa porównaniu do poprzedniego przykładu stopa zyskowności kapitałów własnych firmy:

9.840

50.000

= 0,197 lub 19,7%

Zan^dauiio finansami ... 81