img247

3.7.1. Dobór jednorodny

Polega na łączeniu w pary zwierząt podobnych genetycznie (o podobnej wartości hodowlanej). Jeżeli kojarzenia takie prowadzi się dostatecznie długo, to wzrasta homozy-gotyczność i zmniejsza się zmienność genetyczna u ich potomstwa. Ponadto wzrost homozygotyczności może spowodować wystąpienie depresji mbredowej objawiającej się spadkiem żywotności, płodności, plenności, a także obniżeniem wydajności zinbredo-wanych zwierząt Wśród metod doboru jednorodnego wyróżniamy tzw. kojarzenia wolne, kiedy kojarzy się osobniki należące do jednej rasy. ale mespokrewnione oraz kojarzenia krewmacze, kiedy dobierane zwierzęta są spokrewnione ze sobąw większym stopniu niż przeciętne spokrewnienie w populacji. Do kojarzeń krewmaczych zaliczamy kazirodcze (pokrewieństwo co najmniej 50% np. brat z siostrą ojciec z córką), w bliskim pokrewieństwie (25-50% spokrewnienie) i w umiarkowanym pokrewieństwie (10-25% spokrewnienie). Hodowla w pokrewieństwie umożliwia utrzymanie spokrewnienia z wybitnym przodkiem (hodowla na linię), utworzenia lini zinbredowanych (o dużym stopniu homozygotyczności bądź o homozygotyczności w zakresie wybranej cechy).

3.7.2. Dobór niejednorodny

Polega na parzeniu ze sobą zwierząt niepodobnych genetycznie (o różnej wartości hodowlanej) i nazywany jest krzyżowaniem. Potomstwo tak dobranych par nazywane jest mieszańcami Krzyżowanie może spowodować utworzenie nowego zespołu genów albo uzupełnienie starego czy też utrzymywanie u mieszańców z pokolenia na pokolenie równowagi między genami ras wyjściowych, zwiększa heterozygotyczność i przyczynia się do wzrostu zmienności genetycznej Krzyżowanie podzielić można na wykorzystujące i adoptujące obce geny w stadzie lub populacji (twórcze, uszlachetniające, wypierające) i wykorzystujące efekt heterozji (przemysłowe)

- twórcze - służy do tworzenia nowych ras. jest procesem długotrwałym i kosztownym, a korcowy efekt nie zawsze jest zgodny z pierwotnymi założeniami Tworzenie nowej rasy powinno być wsparte selekcją oraz kojarzeniem krewmaczym.

- uszlachetniające - stosowane do poprawy użytkowości mniej wydajnych rodzimych ras

- wypierające - służy do całkowitego zastąpienia jednej rasy. zazwyczaj prymitywnej o gorszej wartości, przez inną rasę wydajniejszą

Krzyzowame przemysłowe (użytkowe) nie ma na celu trwałego doskonalenia pogłowia, lecz wykorzystanie efektu heterozji. Heterozja polega na zwiększeniu się wartości cech (lepsza żywotność miejsza śmiertelność, lepsze wyzyskanie paszy, szybsze przyrosty, większa płodność, większa wydajność niektórych cech) u mieszańców w porównaniu z formami rodzicielskimi Genetyczne przyczyny heterozji nie są całkowicie wyjaśnione: istnieje szereg teorii tłumaczących wykorzystywanie tego zjawiska (np teoria naddominacji tłumacząca zjawisko silniejszym przejawianiem się cechy u heterozygoty niż u wyjściowych homozygot) Wystąpienie efektu heterozji jest bardziej prawdopodobne, gdy partnerzy reprezentują różne rasy ale ten sam typ użytkowy, poziom doskonałości partnerów jest zbliżony, krzyżowane osobniki są w dużym stopniu homozygotycz-ne, a samce pochodzą z innego środowiska.

3 H Pytania i zadania

1 Wyjaśnić znaczenia terminów a) intensywność selekcji, b) selekcja masowa, c) postęp genetyczny, d) indeks selekcyjny i Jakie źródła informacji mogą być wykorzystywane przy ocenie wartości hodowlanej zwierzęcia i od czego zależy ich wykorzystanie'?

3 Od czego zalezy wielkość i szybkość postępu hodowlanego'?

4 Co ogranicza skuteczność selekqi*?

Średnia wydajność tłuszczu w mleku krów selekcjonowanej populaqi wynosi x=160 kg odchylenie standardowe tej cechy a = 30 kg, a współczynnik odziedziczalności dla wydajności tłuszczu w mleku h² = 0 5 Przeciętna wartość cechy w populaqi 125 kg Ile krów należy przeznaczyć do dalszej hodowli ze stada liczącecgo 1000 sztuk

LITERATURA

Gajewski W Genetyka ogólna i molekularna, PAN Warszawa 1980

Kamieniecki H , Kacperska M , Niemyska L.: Metody hodowlane zwierząt. AR Szczecin 1986

Kawęcki A M , Kamieniecki H , Petkov K: Genetyka zwierząt i metody hodowlane, AR. Szczecin 1977.

Lorklewicz M, Tarkowski J.: Zbiór zadań z genetyki i metod doskonalenia zwierząt. PWN Warszawa 1978

lu»h J.L Doskonalenie zwierząt, PWRiL, Warszawa 1961.

Maciejowski J . Zięba J.. Genetyka zwierząt i metody hodowlane, PWN, Warszawa 1982

Nowicki B Genetyka i metody doskonalenia zwierząt. PWRiL Warszawa 1985

Radomska M J Metody i kierunki doskonalenia zwierząt, PWN Warszawa 1984

ttrb A M Owen R D . Edgar R S.: Genetyka ogólna. PWRiL, Warszawa 1969.

Sarnecki A Oszacowanie wartości hodowlanej buhajów za pomocą metody BLUP Nowe Roi 6, 1985

Zuk B Metody genetyki populaqi w hodowli zwierząt, Wyd.ll, PWRiL. Warszawa 1979