img256 (10)

58    Druidzi

W określonej porze roku w kraju Karnutów, obszar ten uchodzi za środek całej Galii, druidzi zasiadają na poświęconym miejscu dla odbycia sądów.¹

Również Tuatha De Danaan, irlandzcy bogowie i boginie, mieli swoich druidów². Według najwcześniejszych opowieści Ludzie bogini Danu przybyli do Irlandii z czterech wspaniałych miast: Falias, Gorias, Finias i Murias. W każdym z nich czerpali wiedzę od druidów, czyli mędrców znanych jako Morias, Urias, Arias i Senias. A zatem również bogowie musieli zdobywać wiedzę od mitycznych druidów. Ogma, wojownik Tuatha De Danaan, syn Dagdy Ojca Bogów, stał się bogiem wymowy i poezji, a także bogiem i patronem samych druidów. Druidzi bogini Danu wyczarowali burzę morską, by odeprzeć najazd Milezjan, natomiast milezyjski druid Caicher przepowiedział zwycięstwo Milez-jan nad Tuatha De Danaan.

Najciekawszym druidem w irlandzkich sagach jest Mug Ruith (lub Magh Ruith), nazywany Arcydruidem Irlandii lub nawet Arcydruidem Świata. Według Thomasa 0’Rahilly: „Pierwotnie bóg-słońce, w wyniku eufemizmu stał się w naszych tekstach czyniącym cuda druidem lub magiem (drui)”. Mug Ruith jest eufemistyczną formą słowa Roth, oznaczającego koło, symbol słońca. Mug Ruith stracił podobno jedno oko. Potrafił wysuszać wody, co było istotnym atrybutem bóstw słonecznych. Żył w ciągu panowania dziewiętnastu władców, znany jest także jako mac Seinghesa - syn pradawnej wiedzy. Powoził rydwanem z białego metalu, przystrojonym błyszczącymi kamieniami, których światło czyni z nocy dzień; podróżował nim w przestworzach niczym ptak. Rydwan to oczywiście słońce. Mug Ruith ma ze sobą słoneczne koło, Roth Fail, czyli koło przeznaczenia, które może oślepić tych, co je zobaczą. Mug Ruith walczy z arcykrólem Cormac Mac Art i wypędza go z Munsteru po stoczeniu legendarnej walki powietrznej z druidem Ciothruadh. Jego tradycja związana jest z Munsterem. Anroth, rozżarzone koło, pojawia się jako imię mitycznych przodków królów Cashel z dynastii Eoghanacht. Pojawia się także pod imieniem Rothechtaid Rotha, czyli „wielkiego wędrowcy koła”. Mug Ruith uważany jest również za przodka Fir Maige Feine (ludu z równin), który dał nazwę baronii Fermoy w hrabstwie Cork.

W irlandzkich mitach i kronikach pojawia się wielu fascynujących druidów. Na przykład Findgoll Mac Findemas, druid Bresa, przez krótki czas władcy bogów, oraz Trosdan, który wynalazł antidotum na zatrute strzały używane przez niektórych najeźdźców Irlandii. Jest też Cabadios, dziadek Cuchulainna; i Morann, naczelny sędzia i druid Ulsteru, w czepku urodzony. Jego ojciec kazał go utopić, ale został uratowany i wychowany przez kowala. Najsłynniejszym wyrokiem wydanym przez Moranna było ustalenie, kto ma wychowywać Cuchulainna. Druidem był także Tages, ojciec Mumy, matki słynnego wojownika Fionna Mac Cumhail. Lamhderg, druid pustelnik, mieszkał na samotnej górze w Donegal. Dadera zginął zabity przez Eoghana, króla Munsteru. Sam Eoghan poślubił Monchae, córkę druida Treth moccu Creccai. Monchae urodziła mu syna Fiachu Muillethana, od którego wywodzili swoje pochodzenie wszyscy królowie Munsteru. Inny druid, Ole Aiche, przepowiedział śmierć Cormaca Mac Art. Cormac zadławił się ością łososia w wyniku klątwy rzuconej przez druida po nawróceniu się króla na chrześcijaństwo. Fiachu Sraibtine (Fecho), król Tary i przodek Nialla od Dziewięciu Zakładników³, dobrowolnie wybrał porażkę i okrycie się hańbą, gdy jego druid przepowiedział, że tylko tym sposobem zapewni sukcesję swoim potomkom. Kolejny druid, Crond ba Drui, uważany jest za przodka Cruthin (czyli Pfktów) z Ulsteru. Cathair Mar, król prowincji Leinster, mógł deklamować swoim poddanym:

Jam jest Cathar zwycięski,

Jestem waszym druidem i waszym ojcem.

W irlandzkim cyklu opowieści o Fionnie Mac Cumhail pojawia się Fir Droirich, czarny druid, który przemienia przyszłą żonę Fionna Sibh, matkę Oisina, w łanię. Dlatego też, gdy urodził się Oisina, został nazwany małym jelonkiem.

Druid Sitchenn spełnia ważną rolę w opowieści o Niallu od Dziewięciu Zakładników. Niall i jego czterej bracia wybrali się do druida, by poznać przyszłość. Sitchenn zwabił ich do swojej kuźni, gdzie podłożył ogień, żeby zobaczyć, co uratują z płomieni. Podczas gdy bracia Nialla wynieśli młoty kowalskie, ceber piwa, miech i groty, to Niall wyłonił się z płomieni z kowadłem. Na tej podstawie Sitchenn przepowiedział, że Niall będzie największym ar-cykrólem Irlandii.

Jedną z ciekawszych postaci w mitologii irlandzkiej jest Cathbad, druid i doradca Conchobhara Mac Nessa, króla Ulsteru w opowieściach z cyklu Czerwonej Gałęzi. Jak stwierdził Daithi Ó hÓgain, w tym wczesnym tekście widać, jakim szacunkiem cieszyli się druidzi. Dowiadujemy się, że w zgromadzeniu królestwa Ulsteru nikt, nawet sam król, nie może przemówić, zanim nie zabierze głosu Cathbad. Pewien fragment Mesca Ulad (Pijaństwo Ulsteru), zapisany w Leabhar na hUidri (Księdze burej krowy, spisanej w 1100 r. w Clonmacnoise), opisuje, jak Conchobhar wstał, by przemówić przed zgromadzeniem. Nikt nie mógł zabrać głosu przed nim, ale on sam nie mógł przemówić przed swoim druidem. Zapadła cisza. Można by usłyszeć spadającą z dachu igłę.

1

   Juliusz Cezar, Wojna galijska, ks. VI, 13, tł. E. Konik. str. 218.

2

   Tuatha De Danaan to „ludzie (lub plemię) bogini Danu”. Danu była w mitologii irlandzkiej główną boginią i matką bogów, patronką obfitości i żyzności, oraz śmierci, zniszczenia i nędzy (przyp. tłum.).

3

Niall Noigiallach (Niall od Dziewięciu Zakładników) był pierwszym historycznym arcykrólem Irlandii (w latach 379-405 n.e.). założycielem dynastii Ui Neil (przyp. tłum.).