img282 (8)

100 Druidzi

tradycji brytyjskiej]. Belenusa czczono w Galii jeszcze przez kilka wieków po podboju rzymskim.

W całej Europie można znaleźć miejsca noszące jego imię. W Londynie istnieje miejsce zwane Billingsgate, czyli „brama Bile”. Prawdopodobnie w starodawnym grodzie celtyckim przenoszono tędy do rzeki Tamizy (Tamesis, „ciemna i powolna rzeka”) głowy zmarłych, ofiarując je bogu Bile i prosząc, by przeniósł je do Zaświatów. W Tamizie w okolicach Londynu odnaleziono setki czaszek (razem z innymi darami wotywnymi) pochodzących z okresu celtyckiego.

Należy pamiętać, że starożytni Celtowie wierzyli, iż dusza zamieszkuje głowę, a nie okolice serca, jak dziś uważają chrześcijanie. Z tego powodu głowa była w starożytnych społecznościach szczególnie czczona. Gdy Bran Błogosławiony został śmiertelnie ranny, poprosił swych towarzyszy, żeby obcięli mu głowę i pogrzebali ją na Wyspie Szczęśliwego Zaświata⁶. Podróż trwała wiele lat, a przez ten czas głowa Brana jadła, piła i wydawała polecenia. Później pogrzebano ją (według legendy pod Wzgórzem Tower w Londynie), twarzą w kierunku wrogów, by zgodnie z celtyckim zwyczajem mógł chronić kraj przed najazdem. W mitologii celtyckiej można spotkać wiele innych przykładów mówiących głów zabitych bohaterów.

W Tamizie znaleziono nie tylko czaszki, lecz także wspaniale wykonane miecze, tarcze, hełmy oraz inne przedmioty o charakterze wotywnym. Na tej podstawie profesor Richard Bradley z uniwersytetu w Reading argumentował w programie dokumentalnym telewizji BBC w 1990 r., że Tamiza była dla brytyjskich Celtów rzeką świętą, podobną w swej funkcji do Gangesu. Sam wysunąłem podobny wniosek w A Guide to Early Celtic Remains in Britain (Przewodnik po celtyckich starożytnościach w Brytanii, 1991). Taki pogląd jest z pewnością uprawomocniony, choć należy zwrócić uwagę, że Tamiza była jedną ze świętych rzek, ale nie jedyną.

Kult rzek, źródeł i studni był powszechnym zwyczajem wśród starożytnych Indoeuropejczyków. W środkowych Indiach ludy Chota Nagpur, w dzisiejszym stanie Maharashtra, ciągle składają ofiarę bóstwom studni i źródeł, podobnie jak czynią to jeszcze dziś współcześni chrześcijańscy Indoeuropejczycy w Irlandii, Walii i Bretanii.

Imię postulowanego przez D’Arbois de Jubainville’a celtyckiego odpowiednika Dispatra, Bile lub Belenus, pojawia się jako element różnych celtyckich imion własnych. Najsłynniejszym było imię króla, który panował w Brytanii tuż przed rzymską inwazją z roku 43 n.e. - Cunobelinus. Oznacza ono „psa Belinusa” i zostało później unieśmiertelnione przez Szekspira w formie Cymbelin.

Sądzę, że Dagda częściej wzmiankowany jest jako ojciec bogów niż Donn lub Bile. Dagda jest synem bogini Danu, spłodzonym przez Bile i dlatego to Danu

Bran Błogosławiony (Bendigeid Frań) był synem Llyra i mitycznym władcą Brytanii, jego dzieje opowiedziane są w walijskim cyklu Mabinogi (przyp. tłum.).

pozostaje głównym źródłem życia. W postaci świętych wód z niebios Danu spłynęła na Bile, który występował jako dąb, symbol męskiej płodności. Z tego związku urodził się Dagda, dobry bóg, ojciec pozostałych bogów. Na jakiej podstawie łączę Bile z dębem? Ponieważ Bile jest również staroirlandzkim słowem na określenie świętego drzewa, a ponadto oznaczało szlachetnego wojownika. W Galii znajdowało się miejsce zwane Biliomagus, czyli polana świętego drzewa. Nazwa ta przetrwała w formie Bille i Billom we Francji oraz jako Billum w Danii. Święte drzewo bogini Medb z Connachtu, wymienione w w eposie Tain, nazywa się Bile Meidbe.

Bile pełni także ważną funkcję przy przeprawianiu dusz zmarłych Celtów do Zaświatów. Przeprawa odbywa się zazwyczaj przez wodę - rzekę (np. Tamiza) lub morze. Bile przeprawia zmarłych do „boskich wód” swojej małżonki Danu, bogini-matki. Nie przypadkiem głównym miejscem kultu boga Bile było wzgórze Uisneach, w którego nazwie, jak to wykażemy w rozdziale o astrologii druidów, znajduje się rdzeń oznaczający wodę, uisce.

Dagda jest ojcem niemal wszystkich bogów z irlandzkiego panteonu, występuje także pod imieniem Eochaidh Ollathair (Ojciec Wszystkiego) i Ruadh Rofessa (Czerwonowłosy Pan Wielliej Wiedzy), co czyni go bóstwem potrójnym. Profesor Myles Dillon zauważył, że Eochaid znajduje odpowiednik w sanskryckim Pasupati, jednym z imion indyjskiego boga Siwy, najwyższym duchu, znanym także jako Mahadeva (wielki bóg).

Dagda jest patronem irlandzkiego druidyzmu, przedstawia się go jako mężczyznę niosącego olbrzymią maczugę. Jednym końcem maczugi może zabić, drugim uzdrowić. Ma czarnego konia o imieniu Acein (Ocean), a jego kocioł, zwany Undri, stanowi jeden z większych skarbów De Danaan, przywieziony z cudownego miasta Murias. Undri to cudowne naczynie obfitości, zawsze pełne, pierwowzór późniejszego Świętego Graala z mitu o Arturze. Dagda posiadał także magiczną harfę.

Dagdę utażsamiano także z bogiem Cernunnosem, którego kult utrzymywał się w Brytanii i Galii. Również Cernunnos przedstawiany był z maczugą, często w siedzącej pozie, tak charakterystycznej dla Buddy. Przypuszcza się, że postać na wzgórzu w Cerne Abbas na południowym zachodzie Anglii oraz bardzo podobna celtycka rzeźba znaleziona w Corbridge (Northumberland) wyobrażają Cernunnosa. Najczęściej bywa on przedstawiany z głową ozdobioną wielkimi jelenimi rogami, a towarzyszy mu wąż o głowie barana. Takie wyobrażenie Cernunnosa znajduje się na srebrnym kotle z Gunderstrup (przechowywanym w Muzeum Narodowym w Kopenhadze). Podobna postać znajduje się na monecie - obecnie w zbiorach British Museum - belgijskiego (celtyckiego) plemienia Remi. Na niektórych rzeźbach Cernunnos trzyma w lewej ręce węża i otoczony jest różnymi zwierzętami, co spowodowało, że niektórzy uczeni widzą w nim „Pana zwierząt”. Jak już wspominałem, Dillon wykazał, że Śiwa znany był również jako Pasupati, czyli „Pan zwierząt”.