img341

Rzeczownik

• Rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -śhok (-ohok):

TeneHOK - cielę	I. poj.	I. mn.	BB
Mianownik	TeneHOK	Terał Ta	ilSpiliipi
Dopełniacz	TeneHKa	Ten ŚT
Celownik	TeneHKy	TenńTaM	llliiiSP
Biernik	TeneHKa	TenÓT
Narzędnik	TeneHKOM	TenflTaMM	r jt j! ii
Miejscownik	(o) TeneHKe	(o)Terał Tax

Jak widać na przykładzie, rzeczowniki nazywające młode zwierząt odmieniają się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki rodzaju męskiego, w liczbie mnogiej jak rzeczowniki rodzaju nijakiego. Według tego samego wzorca odmieniamy:

wepeóeHOK (źrebię), nopoceHOK (prosię), peóeHOK (dziecko) i in.

1.3.4 Samogłoski rozdzielające -o-, -e-w mianowniku liczby pojedynczej

•    Następujące rzeczowniki rodzaju męskiego jednosylabowe odrzucają -o-, -e- występujące w mianowniku liczby pojedynczej w przypadkach zależnych (przy poprzedzającym miękkim -n- miękkość zostaje zaznaczona w piśmie przez -b-):

fleHb - aha (dzień), neB - nbBa (lew), nea - nbpa (lód), no6 - nfia (czoło), mox - Mxa (mech), neHb -nHH (pień), nec - nca (pies), poB - pBa (rów), poT - pia (usta), coh - cna (sen), wob - urn (szew)

•    Podobnie odrzuca -o-, -e- wiele rzeczowników rodzaju męskiego, których temat zakończony jest na: -on, -en, -en, -enb, -óm, -eHb, -op, -ep, -ep, -OTb:

nocón - nocna (poseł), open - opną (orzeł), nneTŚHb - nneTHń (pleciony płot), BŚTep - BŚTpa (wiatr), Kocrep - KOdpa (ognisko)

•    Podobnie -o-, -e- zanika w rzeczownikach rodzaju męskiego, które zakończone są następującymi przyrostkami oznaczającymi formę zdrobniałą: -ok, -ex, -ók, -eueK, -eaeK, -eHOK, -tueK, -ujok (po samogłosce zamiast -e- występuje -ii-, po miękkim n przed spółgłoską -b-):

necÓK - necKa (lasek), pyueeK - pyueika (strumyk), MOTbineK - MOTbinbKa (motylek), yieHOK -yreHKa (kaczątko), nopomÓK - nopowKa (proszek)

•    Podobnie opuszczamy -o-, mimo że należy do tematu:

33mók - 3aMKa (zamek u drzwi)

Rzeczownik

• W następujących przypadkach -o-/-e- pozostaje:

eąÓK - eąoKŚ (jedzący), e3flÓK (jeździec), 3H3tók (znawca), MrpÓK (gracz), cepÓK (pasażei), nenHÓK (czółno), necHÓK (czosnek); >kh6u - *Heua (żniwiarz), Ky3HŚu (kowal), xpa6peu (śmiałek)

1.3.5    Dopełniacz liczby pojedynczej zakończony na -y (-to)

•    Przy oznaczeniu ilości, rozmiaru, wagi, jak również po przysłówkowych wyrażeniach ilości wiano (mało), MHoro (dużo), HeT (brakuje, nie ma) wiele rzeczowników rodzaju męskiego, które oznaczają nazwy produktów spożywczych lub substancji, tworzy dopełniacz liczby pojedynczej zakończony na -y (-10) (tzw. dopełniacz cząstkowy):

Knnó Cbtpy    kilogram sera    mhóto CHery    dużo śniegu

MauJKa uaio    filiżanka herbaty    caxapy HeT    nie ma cukru

Mano cyny    mało zupy

•    Również w połączeniach z przyimkami 6e3, M3, ot, c niektóre rzeczowniki tworzą dopełniacz zakończony na -y (-10):

6e3uiyMy    bez hałasu    c kicnyry    z przerażenia

co crpaxy    ze strachu i in.

1.3.6    Miejscownik liczby pojedynczej zakończony na -y (-to)

•    Pewna liczba rzeczowników rodzaju męskiego, przede wszystkim jednosylabowych, tworzy miejscownik liczby pojedynczej po przyimkach b, Ha zakończony akcentowanym -y (-10):

b rany (w roku), na Hocy (na nosie)

Nu|ważniejsze rzeczowniki tego typu:

aa (piekło), 6an (bal), 6er (bieg), 6eper (brzeg), 6ok (strona), 6oti (walka), CopT (burta), 6peą (majaczenie), Ban (wieloryb), Bex (wiek), Bec (ciężar), bha (wygląd), B03 (wóz), rna3 (oko), rop6 (garb), rpo6 (trumna), aonr (dług), flbiM (dym), *ap (żar, gorączka), >xnp (tłuszcz), Kneii (klej), Kpa* (krawędź; okolica), xpyr (krąg), no6 (czoło), nec (las), neą (lód), nyr (łąka), m§a (miód), Mex (futro), M03r (mózg), moct (most), mox (mech), nap (para), nneH (niewola), nnoT (tratwa), nonx (pułk), non (podłoga), nopT (port), nocT (posterunek; stanowisko), pot (pot), npyą (staw), nbin (zapał), parł (raj), poB (rów), poi (usta), pra (rząd), caA (sad), CHer (śnieg), cnupT (spirytus), CTpon (ustrój), ras (miska, miednica), Tbin (zaplecze), yron (kąt), xoa (chód), uBeT (kwiat), inenK (jedwab), uiKacjj (szafa)

1.3.7    Szczególne przypadki tworzenia liczby mnogiej

•    Następujące rzeczowniki rodzaju męskiego tworzą liczbę mnogą przy pomocy końcówek -bn, -beB, -bawi itd.:

6pai    -    SpaTbR    brat    My*    -    My*bń    mąż

6pyc    -    ópycbR    belka,    tyczka    óóoa    -    oóÓAbR    opona

13