img365

Czasownik

9.12.8 Klasa 8: czasowniki na -OTb

KonÓTb [rąbać, siekać): Konió, KÓnewb, kódiot; KÓnoTbiń

Zapamiętaj: MonÓTb (mielić): Menró, Meneiub, Mentoi; MónoTbiń.

9.12.9    Klasa 9: czasowniki na -yTb

AyTb (wiać): ayto, ayewb, ayioT; ayibiii

9.12.10    Klasa 10: czasowniki na -HyTb

Większość tych czasowników ma akcentowaną końcówkę: corHyTb (zgiąć): comy, corHewb, comyT; cómyTbiń.

Niektóre czasowniki mają od 2. osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego akcentowany temat:

MMHyTb (minąć, bez 1. osoby: MMHewb), oówiaHyTb (oszukać), TOHyTb (tonąć), THHyTb (ciągnąć), noMHHyib (wspomnieć o kimś).

• Następujące czasowniki, zakończone na -HyTb, w większości niedokonane, oznaczając rozpoczęcie czynności, tworzą czas przeszły bez końcówki -Hy: rńÓHyTb (ginąć): rn6, ™6na, rńóno, raónn

Tak samo:

óneKHyTb (wyblaknąć), 6yxHyTb (trysnąć), BMCHyTb (zawisnąć), BOCKpecnyTb (zmartwychwstać), Ba3HyTb (grzęznąć), racHyTb (gasnąć), rnóxHyTb (gtuchnąc), AÓXHyTb (zdychać), ApórHyTb (wzdrygnąć, drgnąć), 3Ś6HyTb (marznąć), M3Me3HyTb (zniknąć), KMCHyTb (kisnąć), nńnHyTb (przyklejać), Mep3HyTb (marznąć), MŚpKHyTb (przygasać, blednąc), MÓKHyTb (moknąć), MŚKHyTb (mięknąć), HMKHyTb (więdnąć, niknąć), naxHyTb (pachnąć), nyxHyTb (puchnąć), cnenHyTb (ślepnąć), cóxHyTb (schnąć), TyxHyTb (wygasać), uaxHyTb (marnieć)-, a także złożenia z: ...Gemyrb, ...BepmyTb, ...BbiKHyTb, ...rpfl3HyTb, ...MÓriKHyTb, ,,.™xHyTb, ...TÓpmyTb;

BflHyTb, CTbiHyTb tworzą czas przeszły zakończony na -n, np.: Bfin, cTbin

9.12.11 Klasa 11: czasowniki na -biTb

Mbitb (myć): móio, MÓeujb, móiot; MbiTbiń

Zapamiętaj: nnbiTb (płynąć): nribiBy, nribiBeuib, nnbiByr, nnbin, nnbina, nnbino, nribirm

Tak samo:

cnbiTb (być znanym z czegoś; słynąć z czegoś)

• Czasownik óbiTb (być) nie jest z reguły używany w czasie teraźniejszym:

h pyccKm jestem Rosjaninem

Mbi pyccxne jesteśmy Rosjanami

Czasownik

W |ązyku naukowym, przede wszystkim w definicjach, czasami używana jest forma 3. osoby liczby pojedyn-o/»| ecTb (niekiedy także liczba mnoga: cyTb), jeśli orzecznik jest rzeczownikiem. Z reguły jednak także w tych przypadkach używane jest dzisiaj sto:

Tpya ecTb uenecoofipasHaa    Praca jest celową czynnością człowieka.

AŚHTenbHOCTb uenoBŚKa.

3oonórnfl - óto HayKa o >KHBÓTHbix.    Zoologia jest nauką o zwierzętach.

BI    . .

I •' Jeśli podmiot i orzecznik są takie same, to musimy uzyc ecTb:

Ł

flŚTM ecTb flŚTn    dzieci to dzieci

3hmś ecTb 3hmś    zima jest zimą

E Jeśli orzecznik wyrażony rzeczownikiem ma bliższe określenie, to czasownik ecTb nie jest używany:

fleTM Be3flś flŚTn    dzieci wszędzie są dziećmi

• Czas przeszły czasownika 6biTb brzmi: 6bin. óbina, 6bmo, 6binn: z partykułą przeczącą: hś 6bm, He fibina, hś 6wno, hś 6binn (tak samo: hś a<nn, hś nan);

Tryb rozkazujący: óyflb(Te)!

Czas przyszły: por. 9.6.1.

9.12.12 Klasa 12: czasowniki na -3tm (-3Tb)

Be3TH (wieźć): Be3y, Be3euib, Be3yT, BŚ3, Be3na, Be3nó, Be3nń; Be3ÓMbiił; bś3luh; Be3ŚHHbiH

B Zapamiętaj: rpbi3Tb (gryźć) ma w czasie przeszłym akcent na temacie: ne3Tb (wspinać się) ma we wszystkich czasach akcentowany temat.

9.12.13 Klasa 13: czasowniki na -ctm (-CTb)

W większości tych czasowników w czasie teraźniejszym i w formach pochodnych zamiast

C w bezokoliczniku pojawia się inna spółgłoska: w czasie przeszłym jest to najczęściej -n.

•    Temat w czasie teraźniejszym kończy się na w czasie przeszłym przybiera końcówkę -n:

BecTM (prowadzić): Beąy, Beaeujb, BeąyT; Ben, Bena, Benó, Benń; BŚflujMii; BeflÓMbiii; BeaeHHbiń Tak samo:

ónioc™ (strzec), 6pec™ (wlec się, brnąć), KnacTb (kłaść; czas przeszły ma temat akcentowany), KpacTb (kraść; czas przeszły ma temat akcentowany), nacTb (upaść; czas przeszły ma temat akcentowany), npacTb (prząść; npana, npano); cecTb (usiąść; cńny, caneuib; cen, cśna)

•    Temat w czasie teraźniejszym kończy się na -T-; w czasie przeszłym przybiera końcówkę -n:

MecTb (zamiatać): Mery, Meteuib, wieiyT; Men, Mena, Meno, Menu: mśtluhh; MeTŚHHbiH

63