Kompendium Wiedzy geografii58

Kw-p zalicza się nic tylko mililamo-lcchniczną infrastrukturę, ale także ludzi zatrudnionych czasowo i na stale w armii, serwis urządzeń, bazy i poligony wojskowe, instytuty naukowe, a także wszystkie przedsiębiorstwa związane z przemysłem zbrojeniowym (dostawy surowców, sprzedaż produktów itp.).

Po 1989 roku w Kw-p byłych państw Układu Warszawskiego i członków Sojuszu Północnoatlantyckiego (NATO) przeprowadzono daleko idącą restrukturyzację polegającą na zamianie profilu produkcji części przemysłu zbrojeniowego i ukierunkowaniu niektórych zakładów na wytwórczość towarów konsumpcyjnych. W wyniku tych przemian zwiększyło się bezrobocie na obszarach, gdzie wcześniej działały fabryki zbrojeniowe, bazy i inne instytucje militarne. (Patrz hasła: Potęga państwa. Mocarstwo).

KONSTYTUUJĄCY ETNOS

To grupa etniczna, do której należy idea stworzenia państwa, etnos, który określa nazwę państwa i którego język, kultura, rcligia i instytucje społeczne są dominujące. Zazwyczaj realizuje on w praktyce budowę i organizację państwa. Rola etnosu konstytuującego w stworzeniu i funkcjonowaniu państwa może być zapisana w jego konstytucji. Przynależność do tego etnosu zapewnia wiele przywilejów, choć zwykle nie zatwierdzonych prawnie (np. przywilej swobodnego używania ojczystego języka). Istnienie pewnej nierówności pomiędzy etnosem konstytuującym a innymi etnosami jest uważane za wadę tzw. państwa narodowego.

Obecnie zauważalne są dążenia do równouprawnienia wszystkich obywateli państwa, niezależnie od przynależności etnicznej. W tym sensie przynależność do etnosu konstytuującego ma przede wszystkim znaczenie kulturowe, bez konsekwencji formalnoprawnych.

Sens terminu grupa inicjująca jest bardzo zbliżony do pojęcia etnosu inicjującego i oznacza autochtoniczną ludność, która była jedną ze stron pierwotnego porozumienia dotyczącego stworzenia nowego państwa (lub obszaru autonomii), razem z ludnością imigracyjną przybyłą później. Według

Portcra (Johnson R., 1996) ludność, która pierwsza zasiedli tery-torium uprzednio nie zagospodarowane, automatycznie staje się inicjalną grupą mieszkańców. Jako początkowy i efektywny posiadacz terytorium zachowuje ona swoje pozycje, przywileje i możliwości pozwalające jej kontrolować dalszy rozwój państwa. Jedną z najważniejszych decyzji wynikających z „prerogatyw” grupy inicjującej jest ustalenie, którzy z imigrantów mogą być wpuszczeni na terytorium i jaka będzie ich pozycja społeczna. W ten sposób grupa inicjująca formuje model integracji z nowymi grupami etnicznymi, a nawet model całego rozwoju państwa.

Istnieją też przypadki, kiedy grupa imigrantów zajmuje pozycję dominującą. Jest to charakterystyczne dla wielu kolonii i zależy od charakteru imigracji, stopnia rozwoju ludności autochtonicznej, a także od siły powiązań grupy imigranckicj z jej ojczyzną. (Patrz hasła: Etnos. Autochtonizm, Areał etniczny. Państwo narodowe).

KSENOFOBIA

Termin wywodzący się z greckiego ksenos — „obcy”. Oznacza on nienawiść do cudzego, obcego, podejrzliwość w stosunku do inności i odmienności. Ksenofobia wyrażana jest we własnym kraju w stosunku do cudzoziemców i mniejszości etnicznych. Interesującym faktem jest, że aktywnymi ksenofobami bywają nieraz potomkowie wcześniejszych imigrantów, tzw. neofici drugiej generacji. W ten sposób, świadomie lub nie. okazują oni swoją lojalność wobec państwa i potwierdzają całkowitą asymilacje. Religijne, ctniczno-kul-turowc; językowe i inne różnice stwarzają warunki do wzrostu ksenofobii. (Patrz hasła: Nacjonalizm. Antysemityzm. Szowinizm, Czystka etniczna).

MALTUZJANIZM

Jest to demograficzno-ekonomiczna teoria związana z pracami angielskiego uczonego i duchownego Thomasa Malthusa (1766-1834). W latach dwudziestych XIX wieku