img682

Tabela 13. Rozwój dalszych testów do pomiaru klimatu opinii

Tabela 13. Rozwój dalszych testów do pomiaru klimatu opinii

Jakie poglądy powodują izolację?

Pytanie: „Na obrazku widać samochód z przebitą oponą. Na tylnej szybie auta umieszczono nalepkę, nie można jednak odczytać wypisanej na niej nazwy partii. Jak sądzisz, nalepki jakiej partii stwarzają największe zagrożenie przebicia opon i jaką partię popierasz?”.

		Wrzesień 1976
	ogół ludności (%)	zwolennicy CDU/CSU (%)	zwolennicy SPD (%)	zwolennicy FDP (%)
CDU/CSU	21	28	12	21
SPD	9	7	11	13
FDP	1	2	X	4
NPD	11	10	12	10
KPD	9	5	14	13
DKP	8	9	8	2
Brak konkretnego wskazania	45	42	46	43
	104	103	103	106
n =	556	263	238	45

Źródło: Allensbacher Archiy, IfD-Umfrage 2189; x oznacza mniej niż 0,5%.

Drugie pytanie testowe z tej serii jest trafniej wybrane, ponieważ mniej osób wstrzymało się od głosu, a ponadto lepiej niż szkoda materialna, której dotyczyło pierwsze pytanie, oddaje dopuszczalną jeszcze, a zarazem realistyczną mowę sygnałów dla określeń „lubiany-nielubiany”, „po-ważany-niepoważany”. W tym wypadku zwolennicy SPD i FDP mogli mieć zdecydowanie mniej zahamowań, wyrażając przekonanie, że są w lepszej sytuacji. Pytanie brzmiało: „Chciałbym opowiedzieć o pewnym zdarzeniu i zapytać, co o tym sądzisz. Ktoś przyjeżdża do obcego miasta i nie może znaleźć parkingu. W końcu zatrzymuje się i pyta przechodnia: »Czy mógłby mi pan powiedzieć, gdzie tu jest parking?«. Przechodzień odpowiada: »Niech pan zapyta kogoś innego!« i odwraca się na pięcie.

Muszę jeszcze dodać, że kierowca miał przypiętą do klapy marynarki plakietkę pewnej partii. Jak sądzisz, jakiej partii była to plakietka?”.

25 procent zwolenników SPD i 28 procent zwolenników FDP wymieniło CDU, było to ponaddwukrotnie więcej niż wskazań na SPD. Sami zwolennicy CDU/CSU raczej nie uważali się za nielubianych (tabela 14). Mówimy tu o miesiącu — wrzesień 1976 — w którym tendencja do przemilczania swojego głosu na CDU/CSU w ostatnich wyborach, jak już wspomniano, po okresie normalizacji znowu osiągnęła apogeum.

Jednak sytuacja psychologiczna zwolenników CDU/CSU była znacznie bezpieczniejsza niż cztery lata wcześniej, podczas wyborów do Bundestagu w roku 1972. Można się o tym przekonać na podstawie odpowiedzi na pytanie, które oznaczało symboliczne zagrożenie izolacją wobec szerokiej publiczności. Zadawane w latach 1972 i 1976 w badaniach powyborczych, brzmiało następująco: „Podczas kampanii wyborczej od czasu do czasu są zrywane i zamalowywane plakaty. Plakaty której partii widziałeś zniszczone najczęściej?”. W roku 1972 wymieniano z dużą

Tabela 14. Badanie klimatu opinii: Jakie poglądy są przyczyną izolacji?

Pytanie: „»Czy mógłby mi pan powiedzieć, gdzie tu jest parking?«” Przechodzień odpowiada: »Niech pan zapyta kogoś innego!« i odwraca się na pięcie. Muszęjeszcze dodać, że kierowca miał przypiętą do klapy marynarki plakietkę pewnej partii. Jak sądzisz, jakiej partii była to plakietka?”.

		Wrzesień 1976
	ogół ludności (%)	zwolennicy CDU/CSU (%)	zwolennicy SPD (%)	zwolennicy FDP (%)
CDU/CSU	23	21	25	28
SPD	14	19	12	8
FDP	2	4	1	X
NPD	8	7	10	7
KPD	13	12	13	12
DKP	9	9	9	9
Brak konkretnego wskazania	35	34	35	40
	104	106	105	104
n =	546	223	264	50

Źródło: Allensbacher Archiv, IfD-Umfrage 2189; x oznacza mniej niż 0,5%.

75