img981 (3)

Levi-Strauss

Jakobson uważa, że małe dzieci opanowują podstawowe samogłoski i spółgłoski - co umożliwia im tworzenie znaczących układów dźwięków - w pewnej określonej kolejności (zob. Jakobson, Halle, 1956). Na początku dziecko ujmuje opozycję między samogłoską i spółgłoską poprzez rozróżnianie ich głośności:

Samogłoska    / Spółgłoska

[v]    /    [c]

(duża siła głosu)    /    (mała siła głosu)

(głośna, skupiona) / (cicha, rozproszona)

Następnie dokonywany jest podział niezróżnicowanej spółgłoski ze względu na wysokość tonu: na składową („p”) o małej częstotliwości (ciemną) i składową („t”) o wysokiej częstotliwości (jasną). Dalej, welama spółgłoska zwarta („k”) o dużej sile głosu (skupiona) staje się odpowiednikiem jednorodnej samogłoski („a”) o dużej sile głosu (skupionej), podczas gdy spółgłoskom („p” i „t”) o małej sile głosu (rozproszonym) zaczynają odpowiadać samogłoski (ciemne „u” i jasne „i”) o małej sile głosu (rozproszone).

Cały ten wywód można zobrazować przy pomocy schematu przedstawiającego podwójny trójkąt spółgłosek i samogłosek (rys. 2) podzielonych według dwu kryteriów: skupione/rozproszone i ciemne/jasne.

TONALNOŚĆ

CIEMNA -«i-► JASNA

(mata częstotliwość dźwięku)    (wysoka częstotliwość dźwięku)

ROZPROSZONA u (p) - i (t)

Rys. 2. Trójkąty podstawowych spółgłosek i samogłosek według Jakobsona

GŁOŚNOŚĆ (sita głosu)

Ale powróćmy do „trójkąta kulinarnego”. Po krótkim odniesieniu do zaplecza lingwistycznego Levi-

Ostrygi, wędzony łosoś i ser Stilton

-Strauss zauważa, że tak jak nie ma na świecie społeczności ludzkiej pozbawionej języka mówionego, nie ma również takiej, która w ten czy inny sposób nie warzyłaby niektórych przynajmniej pokarmów. Jedzenie warzone można uznać za jedzenie świeże i surowe, które zostało przetworzone (elabore) dzięki środkom kulturowym, podczas gdy jedzenie zgniłe jest jedzeniem świeżym i surowym, które zostało przetworzone przy pomocy środków naturalnych.

A więc na tej samej zasadzie co Jakobsonowskie trójkąty samogłoskowo-spółgłoskowe, zawierające dwie opozycje binarne: skupione/rozproszone i ciemne/ja-sne, które zostają zapisane w umyśle dziecka jak w komputerze, możemy również skonstruować trójkąt kulinarny, zawierający dwie opozycje binarne: przetwo-rzone/nieprzetworzone i kultura/natura, które są wpisane (implicite) w eidos kultur ludzkich na całym świecie¹.

KULTURA    NATURA

NIEPRZETWORZONE

(non elaboró)

(non marquś)

STAN SUROWCA (stopień przetworzenia)

PRZETWORZONE

(ślaborś)

(marquś)

WARZONE

SUROWE

ZGNIŁE

Rys. 3. Trójkąt kulinarny (forma pierwotna)

Stwierdzenie, że pokarm surowy (nieprzetworzony) znajduje się gdzieś w połowie drogi pomiędzy naturą i kulturą, nie jest istotne dla wywodów Levi-Straussa, choć w rzeczy samej większość nieprzetworzonego pożywienia ludzkiego mieści się w kategorii „oswojone zwierzęta i rośliny”, a więc stanowi zarówno twór kultury, jak i natury.

43

1

W tym sensie używa słowa eidos Bateson (1936, s. 220), który odnosi je do „standaryzacji aspektów poznawczych osobowości jednostek”.