IMG61

5. Efektywność a sprawiedliwość 133

przy wielkości sprzedaży równej qo nabywca chce wymienić p₍₎ = c₀ + r jednostek „dochodu” (za które mógłby nabyć inne dobra) na kolejną paczkę papierosów. Oczywiście, kiedy osoba ta ma qo + 1 paczek papierosów, jej ocena wartości kolejnej paczki jest niższa niż wtedy, kiedy miała qo paczek, a zatem cena, jaką jest skłonna zapłacić, się obniży.

Przyjmijmy, że początkowo konsumpcja wynosi 100 paczek, a następnie - po zlikwidowaniu podatku - zwiększa się o 10 paczek. Podatek wynosi 10 centów, a koszt produkcji jednej paczki - 1 dolara. (Dochód państwa z opodatkowania wynosi: 100 paczek razy 10 centów na paczkę, czyli 10 dolarów). Nabywca jest skłonny zapłacić 1,10 dolara za pierwszą dodatkową paczkę, 1,09 dolara za drugą dodatkową paczkę, 1,08 dolara za następną paczkę itd. Całkowita kwota, którą nabywca byłby skłonny zapłacić w zamian za zniesienie podatku i obniżenie ceny do poziomu c₀, równego kosztowi produkcji jednej paczki (1 dolar), wyniosłaby 10 centów razy 100 paczek = 10 dolarów (jest to suma zaoszczędzona przez nabywcę na pierwszych 100 kupionych paczkach; jest ona równa dochodom państwa z opodatkowania), plus 10 centów za 101. paczkę (różnica między jego oceną 101. paczki a ceną płaconą) plus 9 centów za 102. paczkę itd. Pamiętajmy, że chcemy wyliczyć, o ile więcej nabywca byłby skłonny zapłacić ponad 1 dolara, którą to cenę musi w Rzeczywistości zapłacić za każdą paczkę. A zatem całkowita kwota, którą byłby on skłonny zapłacić, wynosi 10,50 dolara. Ponieważ wpływy z podatków wynosiły 10 dolarów, strata spowodowana podatkiem jest równa 50 centów. Oczywiście, jest to pole zawarte między krzywą popytu skompensowanego a linią Co, ograniczone dodatkowo liniami qo i q\.

Pomiar skutków zmiany podziału dochodów

Ocena wpływu realizacji programu publicznego (lub wprowadzenia podatku) na podział dochodów okazuje się często sprawą o wiele bardziej skomplikowaną niż oszacowanie jego skutków dla efektywności. Społeczeństwo składa się z wielu grup, a w wyniku realizacji programu sytuacja każdej z nich może się zmienić w różny sposób. Niektórzy z ludzi ubogich mogą ponieść straty, ale inni mogą skorzystać; podobnie może być z osobami o średnich dochodach. W pewnych przypadkach największe korzyści mogą odnieść bogaci, korzyści osób ubogich mogą być niezbyt duże, a sytuacja klasy średniej może się trochę pogorszyć.

W praktyce państwo skupia się na kilku zagregowanych miernikach nierówności społecznych. Ponieważ osoby biedne wymagają specjalnej troski, poświęca się im najwięcej uwagi. Wskaźnik ubóstwa \poverty index] pokazuje, jaka część populacji znajduje się poniżej pewnego kry-