11518 IMG57

5. Efektywność a sprawiedliwość 129

Nadwyżka konsumenta

Różnicę między kwotą, jaką nabywca jest gotowy zapłacić, a kwotą, jaką musi zapłacić, nazywa się nadwyżką konsumenta. Marysia byłaby skłonna zapłacić 50 dolarów za pierwszą bluzę, 45 dolarów za drugą, 40 dolarów za trzecią itd. Jednak jeśli rynkowa cena wynosi 29 dolarów, to za każdą bluzę musi zapłacić tylko 29 dolarów. A zatem, kupiwszy pierwszą bluzę, Marysia uzyskała nadwyżkę równą 21 dolarów (50 dolarów, które byłaby skłonna zapłacić, minus 29 dolarów, które zapłaciła w rzeczywistości); kupiwszy drugą bluzę, osiągnęła nadwyżkę równą 16 dolarów; trzecia bluza była dla niej źródłem nadwyżki równej 11 dolarów itd. Całkowita nadwyżka konsumenta jest zatem równa sumie: 21 dolarów + 16 dolarów + 11 dolarów + 6 dolarów + 1 dolar = 55 dolarów.

Można to przedstawić graficznie. Na rysunku 5.9 nadwyżce konsumenta odpowiada zacieniowane pole między krzywą popytu skompensowanego a linią ceny. Ponieważ krzywe popytu skompensowanego i nie skompensowanego niemal się pokrywają, zwykle obliczamy wielkość nadwyżki konsumenta jako pole między krzywą popytu zwykłego a linią ceny.

Nadwyżka konsumenta jako miara korzyści z realizacji projektów publicznych. Krzywa popytu skompensowanego może być przydatna przy mierzeniu korzyści z realizacji projektów publicznych. Na przykład budowę mostu, z którego można korzystać za darmo, można uznać za obniżenie ceny z „nieskończoności” (po prostu nie da się kupić przejazdu przez nieistniejący most) do zera. W kategoriach dobrobytu ko-

Rysunek 5.9. Graficzna ilustracja nadwyżki konsumenta. Nadwyżka uzyskiwana przez nabywcę stanowi różnicę między kwotą, jaką byłby on gotów zapłacić (obszar pod krzywą popytu), a kwotą rzeczywiście zapłaconą (obszar pod linią ceny). Na rysunku nadwyżce konsumenta odpowiada zacieniowane pole.