IMG63 (6)

24

24

Rysunek 1.18

Deformacja liści topoli pod wpty. wem żerowania mszycy przyrostka skrętnika Pemphigus spiro-thecae Pass. (lot B. i Z. Schnai-der)

Rysunek 1.19

Deformacja liścia wiązu pod wpływem Zerowania mszycy wiązu Schizoneura (= Enosoma) lanugmosum Htg. (lot. B. i Z.

Schnaider)

1.2.3. Wyrosła

Wyrosła powodowane przez owady mogą hyc tworzone na różnych organach roślin. Wywołuje je żer przedstawicieli chrząszczy, motyli. pluskwiaków równoskrz.ydtych. prz.ylżeńców, a szczególnie przedstawicieli muchówek i błonkoskrzydłych. Szczególnie dużo gatunków wywołujących wyrosła występuje w rodzinie pryszczarkowatych i galasówkowatych. np. pryszczarkowatc tworzą wyrośla na roślinach należących do 69 rodzin i 202 rodzajów.

Wyrośle, często o symetrycznym kształcie, jest tworem tkanki twórczej pobudzonej działaniem enzymów zawartych w ślinie larwy. Enzymy te rozkładają skrobię na cukry proste, a te wpływają na wielokrotny podział komórek. Wyrośla. które są zarazem miejscem rozwoju larw. mogą być jednokomorowe z jedną larwą (np. jagodnica Cynips quer-cus-fohi L.) lub wtclokomorowc z licznymi larwami (np. korzenica - Biorrhiza pallidu Ol.) 'ścianki wyrośli są zwykle grube, bogate w cukry i związki azotowe i stąd wyrośla są bardzo wartościowym pokarmem owadów od nich uzależnionych (rys. 1.20— l .24).

1.2.4. Reakcje obronne drzew

Rysunek 1.20

Przekrój poprzeczny jednokomorowej wyrośli Cynips sp. na dębie (wg Dajoza. 1980)

Reakcje obronne drzew polegają na aktywnym przeciwstawianiu się roślin procesowi zasiedlania. żerowania i konsekwencjom żeru ti-tofagów. Obejmują one następujące zjaw iska: tworzenie tkanki ochronnej, izolacja szkodliwego działania.

-    obrona mechaniczna.

-    aktywny wpływ na fitofagi.

-    regeneracja strat.

Rckację obronną polegającą na wytwarzaniu tkanki ochronnej zaobserwowano u jodeł zaatakowanych przez mszycę obiałkę korową.

Komórki parenchymatycznc pod wpływem wysysania ich przez mszyce ulegają degradacji, a głęboko pod nimi odkłada się nowa warstwa kambialna. po czym wszystkie komórki na zewnątrz od kambium umierają, tworząc grubą warstwę ochronną. Rozwój grubej warstwy ochronnej (grubszej niż długość kłujki mszy eh d-biera mszycom możliwość żerowania w tym miejscu.

Izolacja szkodliwego działania litofaga znalazła w procesie filogenezy wyraz szczególny w powstawaniu wyrośli, wewnątrz których owad lub pajęczak zostaje okresowo inkapsulowany. Ten organ rośliny, na której powstaje wyrosi, może w tym czasie rozwijać się i spetniać właściwe mu funkcje fizjologiczne, a fitofag przystosowany do życia w mka-psulacji ma szanse pomyślnie zakończyć rozwój.

Do obrony mechanicznej drzew przed żerowaniem roślinożcrców zaliczyć można zarastanie tkanką kallusową miejsc składania jaj. zarastanie pow stających chodników (np. wygryzionych przez rzemlika osikowcai lub zalewanie żywicą wgryzających się korników i żerujących larw.

Aktywny biochemiczny wpływ na filofaga polegać może na zmianie udziału ważnych związków chemicznych w uszkodzonych organjch. np cukrów. co prowadzi do pogorszenia warunków rozwoju fitotaga i ograniczenia jego liczebności

Regeneracja strat pomcMo

Rysunek 1.21    nych przez drzewa w wunlut .

Przekrój wielokomorowej wyrośli Caltirtiytis glandiuw Gir rowaniu litolagow jesl >pec\li«.

(wg Kristka, 1973)    ną cechą poszczególnyih calu