IMG81 (8)

260

260

Rysunek 8.187

Żerdzianka krawiec Monochamus sartor F A - samier (wg Kudeli, 1970). B - larwa (wg Nunberga, 1964)

kicm drtikar/em. Zasiedlając okolice s/yi kur/c-mowej. szybko pmvoJu|.| wydzielanie się posuszu, a zakładane w drewnie kolebki poc/warkowe wy-kliie/aia możliwość u/yeia lak zdeprecjonowanego surowca drzewnego na slupy leleteehniezne. kopalniaki i niektóre inne sortymenty.

Żerdzianka krawiec - Monochamus sartor F. Rójka odbywa się w drugiej połowie czerwca i w lipcu. a wygasa w pierwszej dekadzie sierpnia, choć pojedyncze postacie dorosłe spotyka się nawet w początkach września (rys. S.IS7). Przed kopulacją chrząszcze prowadzą żer uzupełniający na cienkich pędach w koronie, ogryzając je małymi płatami z kory. miazgi i łyka. Uszkodzone pędy często się łamią pod wpływem wiatrów, a drzewo ulega osłabieniu. Jaja są składane pojedynczo. czasem po 2-3 razem, w sięgające łyka lejkowate jamki wygryzione przez, samicę na całej powierzchni drzew osłabionych i ściętych. W jam-ce jajo jest przesunięte pod przylegającą do łyka warstwę kory. Ogółem samica składa około 50 jaj. Larwy wylęgają się po około 10 dniach i początkowo wygryzają w łyku. miazdze i powierzchniowej warstwie drewna plackowale chodniki o powierzchni 6-8 cm". Następnie chodnik ten przedłużają, coraz bardziej naruszając biel. Chodnik larwalny zatkany jest początkowo brunatną mączką, następnie białymi wiórkami. Po 3-4 tygodniach wgryzają się spłaszczonym otworem o wymiarach 5 x 10 mm do drewna. Długość chodnika larwalnego w drewnie osiąga 15 cm, a szerokość do 18 mm. Chodnik jest owalny w przekroju, miejscami wypełniony wiórkami, ma przebieg łukowaty. Niekiedy, zwłaszcza gdy chodnik przebiega w płaszczyźnie przekroju poprzecznego strzały, larwa powraca na powierzchnię drewna i krótko żeruje pod korą. Larwa część wiórków wypycha z chodnika do jego początkowej placowatej części, skąd przez specjalny otwór w korze na zewnątrz. Pojawienie się białych wiórków na drzewach leżących lub u podstawy drzew stojących zdradza obecność larw żerdzianki. Na jesieni larwa wgryza się głęboko do drewna (do 14 cm), na wiosnę kieruje się ku jego powierzchni i na końcu poszerzonego chodnika, tuż pod powierzchnią drewna, przcpoczwarcza się (rys. 8.188). Młode chrząszcze wygryzają się otworem okrągłym o średnicy ok. 10 mm. Generacja żerdzianki krawca jest więc jednoroczna. Notowano tez w chłodnym klimacie górskim generacje dwuletnie.

Do głównych wrogów naturalnych żerdzianki krawca należą dzięcioły oraz pasożytnicze gąsicnicznikowate (np. CoUocentrus excitator Poda) i męczclkowate (np. Ipobracon rector Thunb.. Dory des mutillator Thunb.). Żerdzianka krawiec jest szeroko rozprzestrzeniona w Paj ropie W Polsce występuje w Karpatach i Sudetach oraz okolicach podgórskich

Rysunek 8.188

Żer larwy żerdzianki krawca w drewnie świerka i kolebka poczwarkowa (wg Nunberga. 1964)

Rysunek 8.189

Żerdzianka szewc Monochamus sutor L (z Dominika i Starzyka. 1983): A - samiec. B - larwa

na świerku, rzadziej na jodle. Masowe pojawy maja miejsce po szkodach wyrządzonych w starszych drzewostanach przez wichry i śniegi oraz w następstwie osłabienia drzew przez opieńkę. Larwa żerdzianki krawca jest groźnym szkodnikiem fizjologicznym i technicznym drewna, a postać dorosła szkodnikiem fizjologicznym Głębokie uszkodzenia drewna deprecjonują go niejednokrotnie do wartości opalu.

Żerdzianka szewc ~ Monochamus sutor L. Przebieg rozwoju jest podobny jak u żerdzianki krawca. Wymiary żerowiska są jednak mniejsze. Otwory wejściowe larw do drewna mają wymiar 2x6 mm. przekrój chodnika larwalnego w drewnie ok. 8 mm. Larwa przed przepoczwarzeniem zagłębia się do drewna na ok. 7 cm. Otwór wylotowy nu średnicę 6-7 mm (rys. 8.189. 8.190).

Żerdzianka szewc występuje w Europie i na Syberii, w zasięgu borów iglastych. W Polsce najliczniej występuje w Beskidach. Oprócz świerka zasiedla też sosnę, r/ad/ioi jodłę, wyjątkowo modrzew. Jest gatunkiem ciepłolubnym, zasiedlającym młodsze i średnio wiekowe drzewostany. Ma podobne znaczenie gospodarcze jak i żerdzianka krawiec

Rysunek 8.190

Zer larw żerdzianki szewca w drewnie świerka (wg Kudeli. 1970)