IMG2 073 (2)

72

4. Interpretacja wykresów układów równowagi

Rys. 4.16. Układ Cu-Zn

Tablica 4.2

Przemiany peryteklycznc w układzie Cu-Zn

Temperatura °C	Skład faz % Zn		Przemiana	Produkt przemiany
	stała	ciekła		% Zn	rodzaj fazy
902	32,5	38,0	oc + L-p	36,9	P(3/2) na bazie CuZn
834	56,5	60,3	P + L-*y	60,0	y (21/13) na bazie Cu,Zn,
700	695	80.5	y + L-5	73,0	wtórny roztwór
598	76,5	88,4	8 + L-*e	78,5	^K (7/4) na bazie CuZn,
424	87,5	98,2	e + L-*r|	97,3	podstawowy roztwór Cu w Zn

ol, produkty przemian perytektycznych - fazy P, 7, 8 i e (fazy P, y, e są fazami elektronowymi, a faza 5 jest wtórnym roztworem stałym) oraz podstawowy różnowęzłowy roztwór stały Cu w Zn - faza t) (również produkt przemiany perytektycznej). Rozpuszczalność Zn w roztworze a z obniżeniem temperatury początkowo powiększa się, a od ok. 450°C nieznacznie zmniejsza się. Rozpuszczalność Cu w roztworze t\ zmniejsza się z obniżeniem temperatury. Rozpuszczalność składników w pozostałych fazach jest w przybliżeniu stała, z wyjątkiem fazy p, której zakres trwałości wyraźnie zawęża się z obniżeniem temperatury. Obszary jednofazowe rozdzielają pięć zakresów składów o solidusie izotermicznym, a więc o budowie dwufazowych mieszanin odpowiednio: a + p, p + y, y + 8,8 + eie + iy W układne, niezależnie od przemian wydzielania związanych ze zmianą roz-

puszczulności, w stanie stałym występują dwie przemiany. Mianowicie, podczas chłodzenia w temperaturze ok. 460°C faza (3 podległa przemianie uporządkowania, przechodząc w nadstrukturę p'. Drugą jest przemiana fazy 8 w temperaturze 5S8°C przy zawartości 74% Zn. Ze względu na formalne podobieństwo do krystalizacji eutektycznej przemianę tę nazwano eutektoidalną. Polega ona na rozpadzie fazy 5 na mieszaninę y + e. Jest to typowa przemiana dyfuzyjna przebiegająca w stałej temperaturze (Z = 0) w drodze zarodkowania i dyfuzyjnego wzrostu zarodków faz Y i e z fazy 5. Produkty eutektoidalnego rozpadu różnią się składem, ale ich średni skład odpowiada punktowi eutektoidalnemu. Fazy y i e wydzielają się w takim stosunku, że skład fazy macierzystej 8 w czasie przemiany nie ulega zmianie. Stężenia faz podczas przemiany i ich stosunek ilościowy podlegają regule dźwigni.

4.2. UKŁADY TRÓJSKŁADNIKOWE 4.2.1. Przedstawianie wykresu układu

Rozszerzając zależności (4.1) na układy potrójne, można wyrazić stężenia składników w udziałach:

— atomowych

^flA + «B + ^aC

c» =

a_A + a_B + a_c

C_c

Ac

,    (4.11)

— ciężarowych

Q —— -    Q __    "    _:

^A m_A + m„ + m_r ’ ^B m_A + m_B + m_c

^-,    (4.12)

•B W- C

spełniających odpowiednio warunki

C_A + C_B + C_c = 1 i c_A + c_B + ^cc “ V

m_A +    + m_c

(4.13)

Stężenia wyrażone w procentach: — atomowych

-    „    ^--100, (4.14)

-100, *c*_a A+a₀+a_c

x. --£-100, x_B =

fl_A 4- a_B + a_c    °a + ^aB +

— ciężarowych

fm

^A m_A + m_B + m_c    ^B m_A + r»B ⁺ Wc

spełniają odpowiednio warunki

X_A+X_a + X_c=l00 i

__100, (4.15)

___100, + %+’%

+ *c

i 100.

(4.16)