IMG 32 (4)

142

Wzory empiryczne są dość skomplikowane i dlatego mogłyby być ^ z ich powszechnym stosowaniem. Ze wzorów tych można utworzyć kształtu, tablice wysokości kształtu łub tablice miąższości. Wzory empirycr* T cowano jednak głównie z myślą o ich zastosowaniu przy użyciu elektromcnZ maszyn cyfrowych. W Polsce wzory takie opracowano dla sosny (Bruchwald 19^ Bruchwald 1 Rymcr-Dudzińska 1978a, 1978b, Bruchwald 1 Dudek 1978). foofe (Bruchwald 1 Rymer-Dudzińska I981a, 1981 b. Bruchwald i Wróblewski 1993),j&j ły (Bmchwald 1992) i dębu (Bruchwald. Dudzińska 1 Witowski 1994).

d. Dokładność określania miąższości drzewostanu za pomocą tablic miąższości 1 wzorów empirycznych

Dokładność sposobów określania miąższości drzewostanu za pomocą tabk miąższości lub wzorów empirycznych zależy od błędów tablic lub wzorów oraz od błędów popełnianych w określaniu elementów miąższości. Błąd tablic lub błąd wżerów empirycznych wynika z rozbieżności między liczbami kształtu zawartymi» tablicach lub we wzorach 1 liczbami kształtu drzewostanu. Błędy te spowodowane u wieloma różnymi przyczynami i praktycznie nic można ich wyeliminować. Ograniczać możemy natomiast wpływ błędów wynikających z pomiaru elementów miąr-szóści. Im dokładność pomiaru poszczególnych elementów miąższości będzie większa. tym dokładność sposobów określania miąższości drzewostanu będzie także większa.

Rozważania nad dokładnością sposobów określania miąższości za pomocą tablic miąższości łub wzorów empirycznych mogą dotyczyć określania miąższości drzew z poszczególnych stopni pierśnic. określania miąższości drzewostanu i grup drzewostanów. Rozważmy te problemy ograniczając analizę do błędu tablic, wynikającą z metodyki ich budowy (Bruchwald I973b). Materiał zbierany do budowy tablic miąższości był zwykle obszerny, jeśli chodzi o liczbę drzew. Schwappach tablice miąższości dla sosny oparł na około 12 tysiącach drzew, a Radwański na 3 tysiącach drzew Mniejszą wagę przywiązywano do liczby drzewostanów, natomiast dążono, aby materiał pochodził z różnych części kraju, dla którego budowane były tablice Cały materiał grupowano następnie w odpowiednie klasy pierśnic i klasy wysokości Dła każdej klasy określano zwykle pierśnicowc liczby kształtu, które następnie wyrównywano Tak postępował Schwappach, który wyrównywanie przeprowadzał kilka razy - dla tej samej klasy wysokości wyrównywano liczby kształtu w zależności od pierśmcy i następnie dla lej samej klasy picrśnicy wyrównane wcześniej liczby kształtu w zależności od wysokości. Mając tablice liczb kształtu budowano następnie tabhce miąższości. Inaczej budowano tablice Radwańskiego, w obrębie klas pierśnic 1 wysokości wyrównywano bowiem grubości na różnych wysokościach pma Na podstawie wyrównanych grubości dła różnych wysokości pnta określono następnie miąższość drzewa dla klas pierśnic i wysokości.

Sporządźmy przykładowe tablice liczb kształtu oparte jedynie na pierSnicy drzewa W celu otrzymania przejrzystego obrazu dobrano materiał empiryczny po.

chodzący z 3 drzewostanów sosnowych. W każdym z tych drzewostanów wyrównywano do linii prostej zależność między liczbą kształtu t pierśnicą drzewa (rys. 40). Dalej obliczono dla każdego stopnia pterśnicy średnią wartość liczby kształtu z trzech drzewostanów, a przebieg tych średnich przedstawia Unia przerywana. Linia ta jest graficznym obrazem tablic liczb kształtu zbudowanych zgodnie z dotychczasowym sposobem postępowania.

Zauważmy, że zbudowane tablice liczb kształtu nie będą cechowały s»ę dużą dokładnością. Dla drzewostanu PS otrzymamy ujemne błędy zarówno dla stopni pierśnic. jak i dla całego drzewostanu, natomiast dla drzewostanu R 9 - błędy dodatnie. Najmniejszym błędem będzie obarczona miąższość drzewostanu R 48. dla którego w cieńszych stopniach pierśnicy wystąpią błędy dodatnie, natomiast w stopniach grubszych - ujemne.

Przyczyna małej dokładności zbudowanych tablic liczb kształtu tkwi w metodyce opracowania tych tablic. Zwróćmy uwagę, że zależność picrśnicowej liczby kształtu od pierśnicy drzewa w obrębie drzewostanu ma inny charakter niż zależności picrśnicowej liczby kształtu drzewostanu od przeciętnej pierśnicy drzewostanu W obrębie drzewostanu zależność liczby kształtu od pierśnicy jest bardzo słaba i ze wzrostem pierśnicy liczba ta tylko nieznacznie maleje Między średnimi wartościami liczby kształtu i pierśnicy drzewostanu zależność jest dość silna. 3 ze wzrostem przeciętnej pierśnicy drzewostanu liczba kształtu wyraźnie maleje Tych dwóch różnych zależności nie mogą odzwierciedlać liczby kształtu zawarte w tablicach Można więc postawić tezę, że zarówno tablice miąższości Grundnera-Schwappacha. jak i tablice Radwańskiego będą dawały błędy ujemne dla drzewostanów o niskich wartościach przeciętnej pierśnicy i błędy dodatnie dla drzewostanów o wysokich wartościach przeciętnej pierśnicy.

Przeprowadzone badania nad dokładnością tablic miąższości Radwańskiego dla sosny do 80 lat potwierdziły postawioną tezę. Deptuła (1978) stwierdził istotną zależność między błędem tablic i przeciętną pierśnicą drzewostanu, a równanie regresji przedstawiające ten związek ma postać

(3 72)

Ry»un«k 40

ZatełnoAć pt«4nicow«i kcz-by kształtu cxl pnerincy w trzech drzewostanach sosnowych

p = - 15.32 + 0.734