IMG77

XXXVI II ZVc.ll'

grzymkach. Może dlatego ich życic w parafii Haworth tak bardzo fascynuje biografów i historyków literatury.

Postać Emily Bronie pozostaje w tym kontekście najbardziej tajemnicza i nieuchwytna. Można określić z pewną dokładnością (i to nie dla wszystkich okresów) jej sytuację zewnętrzną w życiu rodziny. Nic ma natomiast klucza do jej osobistego życia wewnętrznego, do jej uczuć i myśli, w postaci najbardziej przez biografów upragnionej - listów, pamiętników, wiarygodnych relacji z jej zwierzeń na temat własnych przekonań, pragnień, marzeń i aspiracji. Hkstrawertyczka Charlotte pozostawiła po sobie wiele listów i żywe wspomnienia licznych, szczerych rozmów z przyjaciółmi. Skryta i małomówna Emily nie miała bliskich przyjaciół, nie prowadziła rozległej korespondencji i rzadko wypowiadała się na tematy nie związane ze zwykłymi, codziennymi sprawami. Rekonstrukcja jej biografii intymnej — życia uczuciowego, stosunku do świata i do własnej twórczości, osobiste założenia i cele tej twórczości — opiera się siłą rzeczy na trudnych do sprawdzenia hipotezach i interpretacjach, wysnutych z fragmentów — nie zawsze zbornych — wspomnień t opinii otoczenia. Klucz najciekawszy, choć poniekąd zawodny, dają niewątpliwie poezje Emily, na wskroś liryczne i istotnie (choć nie zawsze formalnie) osobiste Opracowania biograficzne, korzystające z tego klucza, oscylują siłą rzeczy w kierunku mitu¹.

Jest u> prawie nieuniknione, bowiem historia zewnętrzna Emily Bronie, uchwytna w faktach i zdarzeniach obiektywnie sprawdzalnych jest tak uboga, że powierzchownemu obserwatorowi mogłoby się wydawać, iż limity nie miała właściwie swojego życia, a tylko dzieliła życie rodziny; rzadko i niechętnie wyruszała i. domu, nie była ani inicjatorką, ani bohaterką tzw. wydarzeń. Może więc dziwić fakt, że we wspomnieniach nielicznych osób, które tą znały, Emily zjawia się jako wyjątkowa silna osobowość, której woli nikt nie umiał się sprzeciwić, choć najczęściej objawiała się w unikaniu ludzi i w zamykaniu się we własnym świecie.

Ciekawy komentarz do jej charakteru daje wspomnienie belgijskiego nauczyciela, Constantina Heger, jedynego człowieka z szerszego świata, który poznał bliżej i ocenił dwudziestoczteroletnią wówczas dziewczynę. Warto je zacytować na początku jej życiorysu, który może razić ubóstwem zdarzeń zewnętrznych. Pan Heger, wybitny i znany pedagog, człowiek wykształcony, bywały i światły, tak określił Emily:

Powinna być mężczyzną i powinna była zostać nawigatorem [...] Jej potężna umysłowość wydedukowałaby nowe strefy odkryć ze znajomości starych, a ze swą silną, władczą wolą nigdy by się nie ulękła przeciwności, opozycji i trudów (...j Taka była siła jej wyobraźni, że gdyby napisała opowieść, jej wizja przedstawianych scen i postaci bohaterów byłaby tak żywa i wyrażona z taką mocą, że musiałaby zawładnąć czytelnikiem niezależnie od jego poprzednich poglądów i od bardziej chłodne) oceny ich prawdziwości².

Ponieważ warunki życia nie pozwalały uzewnętrzniać tych stron jej natury, cała aktywność Emily poszła nurtem podziemnym coraz to staranniej ukrywanej przed innymi twórczości, a jej wola skoncentrowała się instynktownie na zapewnieniu sobie takich możliwości, by twórczość ta mogła się rozwijać. Wszystko wskazuje na to, że dla Emily podział życia na marzenia i rzeczywistość uległ przeformułowaniu — na rzeczywistość i pozory.

Dzieciństwo. Ojciec Emily Bronte, Patrick Brunty, syn ubogiego chłopa irlandzkiego, po wypróbowaniu różnych zawodów przywędrował do Cambridge, gdzie uzyskane stypendium pozwoliło wybitnie zdolnemu młodemu człowiekowi ukończyć studia i wyświęcić się na duchownego. Zmieniwszy po drodze do tej kariery plebejskie nazwisko „Brunty” na szlachetniej brzmiące „Bronte” ożenił się z inteligentną i utalentowaną Kornwałijką z pastorskiej rodziny i po pewnym czasie osiadł ostatecznie

- Cyt. wg W. G e r i n, <>/>, cit., s. 127. Jeżeli nie podano inaczej, tłumaczenia autorki Wstępu.

1

Taki charakter w dużej mierze posiada doskonała biografia W. G e r i n. hmily Branu. A Bwgutphy, Os ford 19? ł.