35 (307)

Za proponowane przykłady sygnalizują typy zajęć. Może być ich znacznie więcej i w praktyce tak z pewnością jest. Należy jednak pamiętać, że główną cechą tych zajęć jest wykonanie czynności (ruch i zabawa), łączenie ich / mówieniem dla rozwiązywania zagadnień praktycznych, a także działania na poziomie umysłowym.

Bibliografia (wybór)

I. Gucewicz--Sawicka: Propozycja dydaktyczna zapoznawania uczniu ze stosunkami przestrzennymi. Nauczanie Początkowe 1978'79 nr I s. 62— 70 E. SUlćki: O specyfice kształtowania pojęć geometrycznych w klasie I— III. Oświata i Wychowanie 1980 nr 3. C s. 17 — 20. D s. 25—28 E. Stucki: Przykłady pracy dydaktyczno—wychowaczcj dla klasy I. Stosunki przestrzenne ir klasie I. Nauczanie Początkowe 1985-86 nr 1 s. 61 - 68 W'. G. Żytomirski. L. N. Szewrin: Geometria dla najmłodszych. Warszawa WSiP 1987

2.1.6. Ćwiczenia dla studentów

1.    Dobierz zabawę, którą możesz sprawdzić poziom orientacji dzieci w operowaniu pojęciami z zakresu stosunków przestrzennych z przedszkola.

2.    Zaplanuj ćwiczenia służące kształtowaniu orientacji w stosunkach przestrzennych do samodzielnego wykonania przez dziecko w domu.

3.    Daj roboczy projekt kilku slajdów do wykorzystania w omawianym dziale.

4.    Znajdź w programie wybrajego przedmiotu zagadnienia, przy realizacji których kształtować można pojęcia z stosunków przestrzennych.

2.2. Wyodrębnianie i opisywanie cech wielkościowych

2.2.1. Najważniejsze wskazania rzeczowe i metodyczne

Na początku roku szkolnego, po rozszerzeniu i utrwaleniu podstawowych pojęć elementarnych w zakresie stosunków przestrzennych, przystępujemy do przygotowania uczniów do mierzenia i porównywania różnych wielkości;

Cechy wielkościowe — to dział pomocniczy (o charakterze wspierającym i stymulującym), którego zadaniem jest dalsze przygotowanie do właściwej nauki, ale także sprawdzenie i wyrównanie braków w zakresie i n/umienia i operowania pojęciami z tego zakresu, które były do opanowania w okresie przedszkolnym.

Wszelkie ćwiczenia o charakterze zabawowe--ruchowym powinny sprowadzać się do porównywania różnych przedmiotów pod względem określonej cechy wielkościowej (np. długości) i ich porządkowania (Program. s. 40).

Zwróćmy jeszcze uwagę na to. co wcześniej przewidywał w tym zakresie program wychowania w przedszkolu. Dzieci 3—letnie nabywały umiejętności posługiwania się słowami określającymi wielkość i ciężar przedmiotów. a porównując dwa przeciwstawne przedmioty operowały pojęciami: duży — mały, długi — krótki, ciężki -- lekki, gruby — cienki itp. Dzieci ■ \ letnie różnicowały, porównywały i nazywały wielkość przedmiotów, u h długość, szerokość, wysokość, a także ciężar i objętość. Natomiast dzieci 5—letnie porządkowały przedmioty według wielkości wzrastającej i malejącej, mierzyły długość, szerokość i wysokość dowolnie obraną jednostką miary, ważyły ciężary na wadze szalkowej (z dosypywaniem i odsypywaniem przy równoważeniu) i mierzyły objętość wspólną miarą. Dzieci 6—letnie z kolei określały wielkości przedmiotów wszystkimi terminami, a także mierzyły dowolnie obraną jednostką: Długość, ciężar, pojemność, czas¹⁰.

Dzieci, które dobrze opanowały ten materiał mogą go tylko utrwalić i rozszerzyć, inne powinny wyrównać w tym zakresie braki na kilku lekcjach w szkole.

Do najważniejszych uwag metodycznych i rzeczowych w realizacji działu Cechy wielkościowe należy zaliczyć następujące wskazania:

1.    Należy pamiętać, że ćwiczenia dotyczące cech wielkościowych mają za zadanie pogłębienie rozumienia słów: długi — krótki, duży — mały. ciężki — lekki, równy — nierówny itd.. przy różnych ustawieniach przedmiotów i zwrócenia uwagi na względność tych określeń w zależności od zmieniającej się sytuacji (np. w czasie porównywania wzrostu dzieci w klasie najwyższa dziewczynka jest niższa od kilku chłopców itp.).

2.    Na początku uczniowie powinni porównywać przedmioty pod względem jednej cechy wielkościowej, np. długości, ciężaru itp.. a dopiero potem pod względem dwóch cech. np. długości i szerokości. Kolejność

67