IMG79

MODEL HOPL1CK1

Nąjbardaej charakterystycznym znaJdera formowania się m,. jest pojawienie się nowego typu wojownika. Był nim hoplita. ^ Ochraniała go para nagolenników pancerz, hełm oraz okrągła cza o średnicy 80-90 centymetrów Ta ostatnia bywała wykony, z brązu lub mieszanej konstrukcji — z drewna, wikliny i skóry Cech, charakterystyczną tego kapłon. który stanie się wyróżnikiem hopBty było zarzucenie systemu wieszania tarczy na szyi na rzecz a. mocowania, od wewnętrznej strony rzemiennego paska i uchwytu nakładanych na lewe przedramię. Th innowacja techniczna miała dwie zasadnicze konsekwencje. łY> pierwsze, hoplicie pozostawała do walki jedynie prawa ręka. TWdczyć mógł albo włócznią (około 2.5 metra) tę. posażoną w okuty koniec i żelazne łub brązowe ostrze, albo IcróUoo mieczem obosiecznym. Po drugie, cała prawa strona ciała hoplity im. siała być chroniona przez jego sąsiada. W związku z tym, hoplid wz» jemnie się osłaniając, stali w zwartym szyku i tworzyli falangę Urzeht przy okazji pamiętać o ograniczeniach, jakie wynikały z noszenia ciężkiego pancerza i hełmu). Tb techniczne i taktyczne nowości sdy w parze ze zmianą systemu uczestnictwa w służbie wojskowej; Dopuszczono do nią} wszystkich, którzy byli w stanie wyposażyć się : w stosowne uzbrojenie, co w konsekwencji rozszerzyło militarną fasię społeczną w porównaniu z tradycyjną arystokracją.

Początki falangi boplickiej nie są jasne. Nie wiadomo, kiedy się pojawia (może w połowie VJI wieku?). Jakie były przyczyny jej powstania? Czy stanowiła zupełną rewolucję w stosunku do uprzedniego modelu walki? Czy była skutkiem, czy może przyczyną przemian społeczno-politycznych, w tym pojawienia się tyranii? Jałcie miejsce zajmowała wówczas jazda, która według Arystotelesa była preferowana we wczesnych dziejach miast arystokratycznych? Oto kflba pytań, które stawiają sobie obecnie historycy Pozostaje mi jedynie o nich pamiętać, a ząjąć się nie okresem najdawniejszym, lecz lepię) udokumentowaną epoką klasyczną.

Uzbrojenie hoplity uległo z czasem uproszczeniu i stało się lżejsze. Zniknęły naramienniki, nagolenniki ochraniacze przed strzałami oraz dzida — elementy, które pojawiały się jeszcze na malowidłach z okresu archaicznego. Ciężki pancerz z brązu zastąpiony został lnianym lub skórzanym pancerzem, wzmacnianym jedynie metalowymi płytami Niemniej jednak koszt takiego uzbrojenia sięgał mniej więcej stu drachm attyckich, co równało się trzymiesięcznemu dochodowi średnio wykwalifikowanego pracownika. W Atenach w V wieku na taki wysiłek finansowy mogli sobie pozwolić jedynie obywatele należący do którejś z pierwszych trzech klas cenzusu majątkowego. Najistotniejsi grupę stanowili obywatele trzeciej klasy — tak zwani teugiiai. TUde kryteria selekcji wewnątrz społeczności musiały istnieć w całym iwiede greckim i nie ograniczały się, tak jak w przypadku Spsirty, jtdynie do wyodrębnienia grupy która mogła sobie pozwolić na uzbrojenie typu hoplickjego.

Decydującą próbą czekąjącą hoplitów była bitwa, której przebieg nąj-pierw dokładnie planowano. Nazywano ją opon, dokładnie tak jak zmagania atietycsne. Składała się też z podobnych etapów: od początkowej ofiary przez właściwą rywalizację na polu walki, oddawane honorów; po wyróżnianie zwycięzców trójnogami i biurami. Sama wałka nagrywana była uczciwie, w zgodzie t silnie zrytualizbwanyim zasadami, bez uciekania się do środków mąjącyth zaskoczyć przeciwnika.

Na ogół uzgadniano z przeciwnikiem miejsce planowanej bitwy — w miarę możliwości płaskie, jak na przykład kawałek równiny prze-maoonej pod uprawy; by falanga mogła tam uformować zwarty szyk bejowy, złożony z wieki rzędów (najczęściej ośmiu'. Sżyk taki zapewniaj większą siłę natarcia oraz umożliwiał szybkie zapełnianie wyrw » ewkraryro szeregu, Hoplici byłi ustawieni nie rzadziej niż metr od ;. aeluc, co biorąc pod uwagę średnią liczebność oddziału (około 10 000 hxh0 tworzyło saęreg o długości do 2,5 kilometra. Na skrzydłach zajmowały miejsce oddziały łekkozbrojne om komdrn Były one przesączone do ochrony* na wypadek' okrążenia urna do wzbudzania nmętu w szeregach wroga, w początkową) i koóćowej fazie wałki Po dopełnieniu astatnieh atynności religijny ch, mających sapewntf boską • 'ćjJhkę podczas bitwy, falanga w zwartym szyku ruszała w kierunku oddziałów nieprzyjacielskich, oddalonych o kilkaset metrów Mars* często przeradzał się w bieg, lecz szy k nadał pozostawał zwarty Na oróI atakowi towarzyszył odgłos trąb, okrzyki bojowe I pieśni wnisko-zci Aresa- Enyałiosa. jedynie Spartanię szli do ataku naodgłuo