IMG 1411271640

.    ^stl2eg^ania rzeczywistości pod wpływem zakodowanej wiedzy,^

i ^ nastawień, schematów i kategorii. Wskutek tego dochodzi do przeceniaj u niedoceniania tych aspektów rzeczywistości, które są niezgodne z posiadaj wiedzą. O sile tego zjawiska decydują cechy bodźca i moc nastawień. Najczęściej spostrzeganie przebiega zgodnie z posiadanymi nastawieniami. W spostrzegania i ocenianiu rzeczywistości dużą rolę odgrywa także związany z wyżej wymię, nionym procesem efekt samopotwierdzania się hipotez (Bruner, 1978; Darley, Gross, 1983). Tadeusz Mądrzycki (1986) zauważa, że owa wyrazista tendencje stanowi źródło wielu odchyleń od racjonalności, także związanych ze stereo-typami. Na przykład są osoby przekonane, że chłopcy płaczliwi albo stroniący od zabaw w wojnę, albo też i tacy, którzy wolą się bawić lalkami, wyrosną n» osoby niemęskie. Zabarwienie emocjonalne relacji żyjących w tym przekonaniu t -dorosłych z chłopcami będzie negatywne. 'Utrzymujący się stan rzeczy może l prowadzić do wytworzenia się u chłopców poczucia nieadekwatnośći (chłopcy • myślą o sobie „może faktycznie nie jestem tak silny, jak moi rówieśnicy")|co obniża szanse na męskie zachowania. W ten sposób dorośli potwierdzają swoje stereotypy: „chłopcy bawiący się lalkami nie są i hie będą męscy” Podobnie ktoś, kto generalnie uznaje ludzi za złe istoty, prowokuje swoim zachowaniem agresję r< i w ten sposób potwierdza swój system przekonań.

46. Personalizm w atrybucji polega na tym, że spostrzegający człowiek jest przekonany o celowym skierowaniu czyjegoś czynu w jego stronę (osoba, która stoi obok mnie, specjalnie nadepnęła mi na odcisk, pewnie wie, że leczę odciski; Jones, Davis, 1965). Błąd w spostrzeganiu pojawia się wtedy, gdy zachowanie de facto nie jest nakierowane na oceniającego; konsekwencją tego odchylenia od racjonalności mogą być na przykład krańcowo negatywne oceny osób spostrzeganych jako celowo utrudniające lub niweczące działania podmiotu;'

47. Przecenianie podobieństwa do osób, które się lubi bądź które są atrakcyjne - ta skłonność jest związana z dążeniem do zachowania pozytywnej oceny własnej osoby. Wielu ludzi wgłębi ducha myśli, że są oni podobni do ulubieńców publiczności, lub dostrzega więcej podobieństwa,«ri|ż to jest w istocie, między sobą a różnymi sławnymi osobami (Byrne, 1971; Newcomb,~T\irner, Converse, 1970).

48. Przecenianie swojego udziału w pracach zespołowych - jest wynikiem iluzji kontroli i polega na łatwiejszym przypominaniu sobie tego, co sami zrobiliśmy, niż tego, czego nie robiliśmy. Ludzie przeceniają&wój udział w pracy grupowej i gdy każda osoba ma określić procentowd^lje pracy wykonała, to suma pochodząca od wszystkich osób w grupie daje wynik znacznie wyższy niż 100%. Podobnie ludzie przeceniają swój wkład W różne zbiorowe przedsięwzięcia, nawet w rozmowę (każdy uczestnik rozmowy uważa, że jego wkład wynosi