IMG 62

44 Por. I. Sagan, Miasto. Scctui konfliktów i współpracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000.

45 P. Hubbnrd, Urban design and city regenera-tion: social representations of entrepreneurial land-scapes, „Urban Studies", 1996, vol. 33, no. 8.

46 Zob. np. M. Edwards, Urban regenerątion. What is ił? What could it be?, „Urban and Regional Regenerątion Bulletin", 1999. W wielu opracowaniach autorzy polscy również wskazują na konieczność szerokich konsultacji społecznych i partycypacji mieszkańców w procesie ożywienia jako conditio sine qua non powodzenia procesu (por. np.

K. Skalski, Trudne drogi..., op. dt.). W rzeczywistości często są to jednak działania narzucone „odgórnie" przez władze miasta, urbanistów czy inwestorów, co nie pomaga w ich akceptacji i wzmaga konflikty wewnątrz społeczności lokalnej oraz pomiędzy społecznośdą lokalną a innymi podmiotami na terenie rewitalizowanego obszaru.

47    Por. np. D. Geffers, Odnowa miejska - perspektywy i osiągnięcia. Przykład Berlina, [w:] Miasto historyczne. Potencjał dziedzictwa, red. K. Broński et al., MCK, Kraków 1997, s. 201-208.

48    M. Raco, Business associations and the politics of urban renewal: the case of the Lower Don Valley, Sheffield, „Urban Studies", 1997, vol. 34, no. 3, s. 383-402.

49    Urban Regenerątion.

A Handbook, op. cit., s. 14. Przykładowo

w Wielkiej Brytanii w czasach M. Thatcher mocno promowano „urban entrepreneuralism", po czym po objęciu urzędu premiera przez J. Majora, a następnie przez T. Blaira nastąpiła

geniczne, oraz promują rewitalizację sterowaną przez    S

rynek (market-led approach), w szczególności przez rynek nieruchomości (property-led approach). Są wyrazem tzw. postfordowskiej polityki miejskiej przedsiębiorczości {urban entrepreneuralism), w ramach której główną rolę w pobudzaniu rozwoju miasta odgrywają prywatni przedsiębiorcy i rynek⁴⁴. Paul Hubbard mówi o utowa-rowieniu (commodification) miasta, w którym prowadzi się politykę miejskiej przedsiębiorczości zarówno poprzez kampanie promocyjne, faworyzowanie potencjalnych inwestorów, jak i będące jej wyrazem prestiżowe projekty oraz celowo tworzone, również w ramach wspomnianych wielkich inwestycji, „scenograficzne enklawy rewitalizacji" mające przekonywać opinię publiczną o sukcesie strategii i właściwości obranego kierunku rozwoju⁴⁵.

Drugim podstawowym typem są strategie kładące nacisk przede wszystkim na kwestie społeczne i socjalne, zorientowane na poprawę poziomu i jakości życia dotychczasowych mieszkańców⁴⁶. Podkreśla się także ąg rolę partycypacji społecznej w planowaniu i realizacji rewitalizacji - tzw. model rewitalizacji „obywatelskiej". Odmianami rewitalizacji prospołecznej są tzw. rewitalizacja proekologiczna oraz rewitalizacja ostrożna (careful renewal), w ramach których dąży się do stopniowych zmian, zachowania istniejącej tkanki fizycznej i społecznej, a także współpracy i współplanowania z mieszkańcami⁴⁷. Działalność zorientowana na społeczność lokalną może również wiązać się z koniecznością obrony drobnej przedsiębiorczości, która jest szczególnie wrażliwa na niestabilność i przeorientowanie rynku, wzrost czynszów czy zmiany składu społecznego w dzielnicy, którą obsługuje⁴⁸. W Europie Zachodniej podejście do rewitalizacji i jej celów ewoluowało i zmieniało się w czasie, uzależnione było także od sytuacji ekonomicznej oraz politycznej w danym kraju⁴⁹. Generalnie trzeba stwierdzić, iż początkowo kładziono nacisk na odnowę materialnej tkanki miejskiej, następnie na rolę rynku, funkcję kultury i inwestycje kulturalne. W ostatnich latach natomiast znacznie silniej eksponowano spo-