IMG'89 (2)

wą. Po stronie inwestora, zazwyczaj przyczyną nienależytego wykon -zobowiązania jest opóźnienie w regulowaniu zobowiązań finansowych wofej pozostałych uczestników procesu budowlanego, w tym wykonawcy Ilekroć wskutek nienależytego wykonania zobowiązania wierzyciel poniesie szkodę, może domagać się jej naprawienia na zasadach ogólnych, które zom Iy określone w art. 471 i nast. k.c. W odniesieniu do umowy o roboty budo*, lanc istnieją ponadto szczególne unormowania, rozszerzające uprawnieni, wierzyciela w stosunku do tych. jakie wynikają z zasad ogólnych k.c. Są nimi reguły odpowiedzialności wykonawcy za wady przedmiotu umowy, składające się na instytucję rękojmi. Podstawowym elementem, który odróżnia odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady od tzw. odpowiedzialności kontraktowej jest to. że jest ona niezależna od winy wykonawcy oraz podmiotów, za które wykonawca odpowiada, a nawet od jego wiedzy o wadzie. Nie wymaga także udowadniania szkody, ani jej rozmiarów.

Prawne uregulowania dotyczące następstw niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z tytułu umowy o roboty budowlane są dość złożone. Rozpoczynając od przepisów najbardziej ogólnych, a kończąc na specjalnych uregulowaniach odnoszących się wyłącznie do umowy o roboty budowlane, należy wymienić przede wszystkim następujące przepisy Księgi III k.c.:

•    przepisy Tytułu I Przepisy ogólne (art. 361—363 k.c.) oraz Działu II Tytułu VII Skutki niewykonania zobowiązali (art. 471 i nast. k.c.):

•    przepisy Działu III Tytułu VII Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych (art. 487 i nast. k.c.), zawierające szczegółowe unormowania odnoszące się do niewykonania albo nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych;

•    przepisy Tytułu XVI Umowa o roboty budowlane (art. 652, 655 i 656 k.c.) oraz uzupełniające je przepisy Tytułu XVI Umowa o dzieło (art. 635-641 k.c.) oraz przepisy Działu II Tytułu XI Rękojmia za wady.

Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej

Aby można było wymóc na dłużniku naprawienie szkody, jaka zostńła spowodowana naruszeniem obowiązków wynikających z umowy, wierzyciel musi udowodnić zaistnienie trzech przesłanek odpowiedzialności dłużnika, którymi są:

•    niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,

•    szkoda,

| związek przyczynowy pomiędzy niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą.

Ponadto, niewykonanie zobowiązania bądź jego nienależyte wykonanie musi być następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiada.

unie albo nienależyte wykonanie zobowiązania nie zobowiązania, w przypadku umowy o roboty budowlane, ozna-I^Sacoie którejś ze stron nie zostaio w ogóle spełnione. Postaci ** Mytego wykonania zobowiązania może być wiele. Obejmować one ^ iteaysikie przypadki nieterminowego wywiązywania się ze swoich "^■iązków, tak przez wykonawcę, jak i inwestora. Dotyczyć mogą jakości ^Ldzonych robót oraz jakości rezultatu robót. Brak koniecznego współdzia-^jjjn^esiomjest także przykładem nienależytego wykonania zobowiązania.

Szkoda

Ąhy można było mówić o odpowiedzialności kontraktowej dłużnika, po stronie wierzyciela musi wystąpić szkoda, rozumiana jako uszczerbek o charakterze majątkowym. Według art. 362 par. 2 k.c. obejmuje ona nie tylko stratę, jaką wskutek działania niezgodnego z umową poniosła jedna ze stron, ale takie korzyści jakie mogłaby osiągnąć, gdyby dłużnik wykonał zobowiązanie »■ sposób należyty. Rozmiar strat wierzyciela jest większy, jeżeli wskutek nieprawidłowego działania dłużnika wierzyciel nie był w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań wobec kontrahentów. Przykładowo, jeżeli przedmiot świadczenia nie spełnia wymagań jakościowych, co obniża jego wartość, szkodą objęta jest różnica pomiędzy wartością świadczenia rzeczywiście spełnionego a wartością świadczenia jakie powinno być spełnione zgodnie z treścią umowy. Naprawienie szkody, jaką poniósł generalny wykonawca z powodu zwłoki podwykonawcy, obejmować będzie ewentualne kary umowne naliczone generalnemu wykonawcy przez inwestora. Nieterminowe przekazanie przez projektanta dokumentacji projektowej spowoduje opóźnienie w rozpoczęciu robót, co narazi inwestora na obowiązek zapłaty wykonawcy kar umownych lub innej formy odszkodowania.

Związek przyczynowy

Pomiędzy szkodą a niewykonaniem albo nienależytym wykonaniem zobowiązania musi istnieć związek przyczynowy. Oznacza to, że bez zaistnienia faktu niewykonania albo nienależytego wykonania zobowiązania, szkoda by nie wynikła. Zakresem odpowiedzialności dłużnika objęte są wyłącznie tzw. normalne następstwa działania albo zaniechania dłużnika (art. 361 par. I k.c.), tzn. następstwa typowe, takie jakie zwykle występują. W zakresie normalnych następstw nieterminowego rozpoczęcia robót budowlanych znajdzie się np. konieczność poniesienia podwyższonych kosztów zakupu materiałów budowlanych, związana z wzrostem cen tych materiałów na skutek inflacji.

Dodatkową przesłanką, warunkującą odpowiedzialność odszkodowawczą dłużnika w ramach umowy o roboty budowlane jest okoliczność, że niewykonanie albo nienależyte wykonanie zobowiązania obciąża dłużnika. Dłużnik

153