IMG142 (5)

4.1.2. Bodowa formatu MARC II

Na każdy format składają się 3 elementy:

—    struktura,

—    sposób kodowania (lub identyfikacji danych),

—    zawartość (czyli dane właściwe).

Zawartość rekordu to „gołe” dane bibliograficzne, takie jakie powinny być przedstawione zgodnie z postanowieniami stosownych przepisów katalogowania Struktura i sposób kodowania powinny naturalnie pozwalać na zastosowanie wszystkich zasad katalogowania.

Format MARC, podobnie jak wiele innych formatów, ma na taśmie magnetycznej postać następującą:

Rysunek oryginalny i poniższy tekst do „Pola informacyjne...” włącznie poprawiono wg PrPN-lSO 2709: Informacja i dokumentacja. Format do wymiany informacji; Anna Paluszkiewicz. Struktura danych bibliograficznych w zintegrowanych systemach bibliotecznych, Warszawa 1997 — przyp. tłum.

Etykieta rekordu zawiera informacje zakodowane potrzebne do przetwarzania informatycznego, jak np. długość rekordu w bitach, status rekordu (nowy lub zmodyfikowany).

Tablica adresów zawiera adresy informatyczne wszystkich pól stałej i zmiennej długości. Dane zawarte w etykiecie i tablicy adresów potrzebne są do przetwarzania informatycznego rekordu. Te elementy rekordu są najczęściej zupełnie nieznane bibliotekarzom.

W strefie pól możemy wyróżnić dwie części: pola informacyjne, zwane też potami kontrolująco-sterującymi oraz pola danych.

Pola Informacyjne — od 001 do 009 mają stałą długość i zawierają zakodowane informacje, które mogą być wykorzystywane w szybkim przetwarzaniu infor-

macji, np. wyszukiwaniu. Są to np. kody kraju publikacji, języka, roku wydania, rodzaju publikacji itd.

Pola danych:

—    mają zmienną długość, bez realnych ograniczeń (maksymalna liczba znaków),

—są w większości powtarzalne,

—    najczęściej są fakultatywne.

Każde pole jest identyfikowane przez etykietę (tog) składającą się z 3 cyfr; np. w fbimacie USMARC:

—    etykieta 100 oznacza hasło główne — nazwę osobową,

—etykieta 260 oznacza adres wydawniczy.

Po etykietach pojawiają się wskaźniki (do 2 znaków), które pozwalają sprecyzować sposób, w jaki pole powinno być przetwarzane, np. w formacie USMARC: —100 10 BALZAC, Honorć de

gdzie 100 to hasło główne — osoba, a wskaźnik 10 oznacza, że hasło zaczyna się od nazwiska jednoczłonowego.

Format MARC pozwala także zidentyfikować poziom, do którego odnosi się dane hasło. Na przykład, w przypadku konferencji, możliwe jest wskazanie, czy nazwa osobowa oznacza redaktora naukowego materiałów pokonferencyjnych czy autora referatu.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, pola są powtarzalne, tzn. że jednemu opisowi można przypisać kilku autorów, kilka słów kluczowych itd.

Dane są podzielone na podpola. Każde podpole jest poprzedzone separatorem lub ogranicznikiem. W pierwotnym formacie MARC był to znak S (dolar). Obecnie, zgodnie z propozycją British Library, separatory składają się z $ i malej litery:

—100 10 SaRousseau $bJean-Jacques Scl712-1778

—    260 00 SaMelboume SaLondon Sb Parker Sc 1966.

W drugim przykładzie można zauważyć, że podpole na miejsce publikacji, wprowadzane przez separator $a, jest powtarzalne.

Marc Chauveinc zauważył, że format MARC stawia na pozycji uprzywilejowanej funkcję różnych informacji, a nie ich rodzaj; oznacza to, że różne strety wprowadzane są w takim porządku, w jakim występują w AACR lub 1SBD:

100    autor

245    tytuł

260    adres wydawniczy

440    seria.

Zgodnie z typem przetwarzania danych, które pragnie się realizować, można łatwo pogrupować maszynowo różne informacje o tej samej naturze:

100    Autor — hasło główne

400 Redaktor serii — hasło główne

600 Hasło przedmiotowe — nazwa osobowa

700    Autor — hasło dodatkowe

800    Redaktor serii — hasło dodatkowe.

137