IMG261 (5)

Wojciech Chlebda, Frazematyka

pragmatyczne, Z frazematycznego punktu widzenia właśnie te trzy aspekty frazemów - formalny, kognitywny i pragmatyczny - powinny stać się przedmiotem analizy teoretycznej i niezbędnego, a najtrudniejszego w wykonaniu praktycznego opisu leksykograficznego w ujęciu jedno- i dwujęzycznym (pierwsze próby takiego opisu patrz m.in. Bogusławski, Garnysz-Ko-złowska, 1979; Chlebda, 1997; Lewicki, Pajdzińska, Rejakowa, 1987; Saloni, 1983). Sama frazematyka zaś, jako frazeologia programowo uwzględniająca kulturowe, społeczne i sytuacyjne determinanty aktu komunikacji, jego uczestników i ich wypowiedzi, nabiera przez to charakteru frazeologii pragmatycznej. Równie programowe zaś wyjście frazematyki poza krąg badań stricte lingwistycznych, obustronna (i, jak się wydaje, obustronnie korzystna) więź z takimi dyscyplinami, jak psycho- i socjolingwistyka, historia i teoria literatury, genologia, teoria kultury, socjologia wiedzy itp., założona interdyscyplinarność frazematyki ma docelowo uczynić z niej istotny składnik aparatu badawczego filologii integralnej.

Bibliografia

Bartmiński Jerzy, 1981, Derywacja stylu, w: Jerzy Bartmiński (red.), Pojęcie derywacji w lingwistyce, Lublin.

Bartmiński Jerzy, 1985, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, w: Mieczysław Basaj, Danuta Rytel (red.), Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej, 1.1, Wrocław.

Bogusławski Andrzej, 1976,0 zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy”, nr 8

Bogusławski Andrzej, 1989, Uwagi o pracy nad frazeologię, w: Zygmunt Saloni (red.), Studia z polskiej leksykografii współczesnej, t. 0t, Białystok.

Bogusławski Andrzej, Garnysz-Kozłowska Teresa, 1979, Addendum to Polish Phraseology, zeszyt próbny, Edmonton.

Chlebda Wojciech, 1991, Elementy frazematyki Wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Opole.

Chlebda Wojciech, 1997, Biblizmy języka polskiego i rosyjskiego. Koncepcje opisu leksykograficznego, w: Andrzej Bogusławski, Jolanta Mędelska (red.), Współczesny język polski i rosyjski Konfrontacja przekładowa, Warszawa.

Chlebda Wojciech, 1997a, W stronę frazeologii pragmatycznej, „Poradnik Językowy”, nr 2.

Curtius Ernst, 1972, Topika, „PamiętnikLiteracki", z. 1.

Lewicki Andrzej Maria, 1974, Aparat pojęciowy frazeologii, w: Lech Ludorowski, Władysław Magnuszewski (red.), Z badań nad literaturę i językiem, Warszawa-Poznań.

Lewicki Andrzej Maria, 1976, Wprowadzenie do frazeologii syntaktycznej. Teoria zwrotu frazeologicznego, Katowice.

Lewicki Andrzej Maria, Pajdzińska Anna, Rejakowa Bożena, 1987, Z zagadnień frazeologu Problemy leksykograficzne, Warszawa.

Lord Albert B., 1975,0formule, „Literatura Ludowa”, nr 4/5.

M i t o s e k Zofia, 1974, Literatura i stereotypy, Wrocław.

Wierzbicka Anna, 1983, Genry mowy, w: Teresa Dobrzyńska, Elżbieta Janus (red.), Tekst i zdanie, Wrocław.

Saloni Zygmunt, 1983, Bardzo wstępne uwagi o słownikowym opisie polskich frazeologi-zmów, w: Teresa Dobrzyńska, Elżbieta Janus (red.), Tekst i zdanie, Wrocław.

Tomasik Wojciech, Y)ii, Polska powieść tendencyjna 1949-1955. Problemy perswazji literackiej, rozdz. Klisze mole i duże, Wrocław.

SŁOWNICTWO

JAKO INTERPRETACJA

ŚWIATA

RYSZARD TOKARSKI

Wprowadzenie. - Zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania znaczeniowej strony słownictwa. - Znaczenie słowa - kategoryzacja i wartościowanie. - Metafora i metonimia w słowniku. - Pola znaczeniowe. - Językowy obraz świata - przybliżenia. - Bibliografia

Wprowadzenie

Język, narzędzie komunikacji międzyludzkiej, kumuluje w sobie i utrwala doświadczenia społeczne, których podstawą są wielorakie relacje między człowiekiem a tym wszystkim, co składa się na otaczającą go rzeczywistość. Owo utrwalone w języku doświadczenie społeczne sprawia, że poprzez język człowiek może nie tylko doraźnie orzekać o formach istnienia tejże rzeczywistości, ale może ją także wartościować. Okolicznością, która w tym kontekście ma wagę szczególną, jest to, że znaczeniowa strona języka jest nośnikiem niejednokrotnie ukrytych, danych nie wprost, społecznie utrwalonych sposobów kategoryzowania i oceny rzeczywistości. W znacznym stopniu dotyczy to słownictwa, leksyki danego języka. Leksyka, a konkretnie jej wewnętrzne rozczłonkowanie, także semantyczna struktura pojedynczych słów są odbiciem intelektualnego i emocjonalnego stosunku człowieka do odpowiadających wyrazom fragmentów rzeczywistości pozajęzykowej - przy czym rzeczywistość pozajęzykowa oznacza nie tylko realnie istniejące przedmioty, ich właściwości fizyczne czy ludzkie działania w świecie materialnym. W języku kreowany jest również świat bytów fikcyjnych, typu krasnoludek, centaur, a także abstrakta typu dobro, prawda czy równość.