IMGA51 (4)

*2

*2

Rys. 4.1. Krzywa neutralizacji gleb przy zastosowaniu tlenku i węglanu wapniowego

wiające pomiar z dokładnością do 0.1 jednostki pH. Ostatnio rozpoczęto również produkcję krajowego pehametru przenośnego pozwalającego na dokonywanie pomiarów bezpośrednio w polu czy szklarni. Z mniejszą dokładnością można mierzyć pH za pomocą wskaźników uniwersalnych, porównując barwę wskaźnika po zalaniu nim gleby z barwą na skali.

Nawozy wapniowe w formie węglanowej są bardziej przydatne do odkwaszania podłoży w szklarniach niż nawozy w formie tlenkowej, ponieważ wprowadzając nawet wysokie dawki węglanu wapniowego, odczyn podłoża nie wzrasta tak szybko jak przy stosowaniu tlenku wapnia, szczególnie po przekroczeniu wartości pH około 6,0 (rys. 4.1). W podłożu, które ma niskie pH i jest ubogie w magnez można zastosować dolomit. który obok węglanu wapniowego zawiera również węglan magnezowy. W kwaśnych glebach trudno rozpuszczalne węglany (CaCO, i MgCO]) przechodzą w wodorowęglany [Ca(HCO,)_a. Mg(HCOj)_z] . łatwiej rozpuszczalne w wodzie, co prowadzi do udostępnienia roślinom wapnia i magnezu. Nawozy wapniowe należy dokładnie wymieszać z podłożem.

W doświadczeniach Starcka i Okruszkowej (1978) przy zastosowaniu 6 g dolomitu na 1 dm¹ torfu wysokiego zawartość magnezu w liściach pomidora była wyższa niż przy zastosowaniu 4 g mieszanki nawozowej MIS-4. zawierającej 2.7% Mg w formie siarczanowej. Jednak w podłożach o wyższym pH, jak kora sosnowa czy trociny, przy tej samej dawce dolomitu (6 g na 1 dm³) zawartość magnezu w liściach pomidora była niższa niż wówczas, gdy zastosowano 4 g MIS-4. Ilość rozpuszczalnych wodorowęglanów jest bowiem uzależniona od ilości jonów wodorowych, jakie są w podłożu przed wapnowaniem.

Oo wapnowania podłoży może być stosowany również popiół z węgla brunatnego, który oprócz wapnia zawiera związki magnezu w formie tlenkowej i dlatego jego dawki muszą być dokładnie obliczone na podstawie krzywej neutralizacji, aby nie doprowadzić do przewapnowania. Ponadto popiół z węgla brunatnego zawiera wszystkie mikroelementy, niektóre jednak w niewystarczającej ilości. Przy uprawie pomidorów szklarniowych w torfie wysokim {wapnowanym popiołem z węgla brunatnego, uzupełniające nawożenie miedzią w ilości 12 mg

Cu na 1 dm¹ i molibdenem w ilości 3.6 mg Mo na 1 dm¹ zwiększyło plon w porównaniu z podłożem, gdzie stosowano tylko popiół jako źródło mikroelementów (Starek i in. 1977).

Dla większości warzyw w uprawie pod osłonami za optymalne można przyjąć pH w granicach 6.0—6.5. gdyż wówczas największa jest również dostępność makto-i mikroelementów (rys. 4.2). Niekiedy, gdy gleba lub podłoże charakteryzują się odczynem zasadowym, np. przy dużym udziale torfu niskiego, zachodzi potrzeba obniżenia pH. Odczyn gleby można obniżyć, dodając torfu wysokiego, mającego silnie kwaśny odczyn, lub nie przekompostowanej kory sosnowej. Również dodatek siarki obniża pH, ale proces jej utleniania i przechodzenia w kwas siarkowy jest bardzo powolny. W czasie uprawy można obniżyć pH przez zastosowanie fizjologiczne kwaśnego nawozu.

W szklarniowych uprawach warzyw, gdzie często stosuje się wysokie dawki nawozów mineralnych, stężenie soli może wzrosnąć do poziomu szkodliwego dla ro-

ślin. Dlatego też przed ich siewem czy sadzeniem. a również w czasie wegetacji, należy kontrolować stężenie soli. Oznacza się je w tej samej zawiesinie wodnej co pH za pomocą miernika przewodności. Dla celów ogrodniczych do pomiarów stosuje się przenośny miernik przewodności (..Sol-metr"). Działanie tego typu przyrządów polega na wykorzystaniu zależności między przewodnością elektryczną roztworów a stężeniem soli (elektrolitu), gdyż im roztwór jest bardziej stężony, tym większa jest jego przewodność. Stężenie soli w roztworze wyraża się w milisimensach na 1 cm (mS - cm"') lub w gramach danej soli na 1 dm³ roztworu, np. w g KOI lub NaCI na 1 dm³ (tab. 4.4). Przy pomiarach należy uwzględnić wpływ temperatury na przewodność, która wzrasta o około 2% przy wzroście temperatury o V C W stacjach chemiczno-rolniczych stężenie soli w glebach i podłożach podawane jest w g KOI na 1 dm³ gleby. Produkowany w Polsce do celów ogrodniczych przenośny miernik przewodności „Solmetr" ma skalę w granicach od 0.2 do 2,5 g KOI na 1 dm³. Przy większych stężeniach należy odpowie-

4.2. Dostępność składników mineralnych w zależności od odczynu gleby