IMGi23 (2)

138

139

Rozdział 4

ale można korzystać z zasobów informacyjnych innych szkół i uczelni, ich urządzeń oraz kadry⁵’. Techniki obróbki i przesyłania informacji rozwijają się współbieżnie stymulując siebie nawzajem. Za pomocą telefonu satelitarnego można już prowadzić rozmowy (a także przesyłać innego typu informacje) między dowolnymi punktami na globie ziemskim. Oprócz wprowadzanej powszechności połączeń zwiększa się także przepustowość i odpowiednia szybkość kanałów telekomunikacyjnych. Zapewniająjąsystemy ISDN, łącza satelitarne i łącza światłowodowe, łączące ze sobąpiętra budynków, w których istnieją lokalne sieci, miasta, państwa i kontynenty. Coraz rzadziej przemieszczać się będzie człowiek, a częściej informacja. W tym celu rozwija się technika wideokonferencji. Spotkania prowadzone są za pomocą zdalnie sterowanych kamer, czytników dokumentów, mikrofonów i odbiorników telewizyjnych. Głównym jednak urządzeniem jest tutaj szybki komputer, który jest zdolny nadążać za zmieniającym się w czasie rzeczywistym filmem, wyposażonym w programy kompresji i dekompresji obrazu i dźwięku. Uczestnicy wideokonferencji znajdować się mogą w oddalonych od siebie pomieszczeniach (nawet na innych kontynentach) i widzą się jedynie na ekranach monitorów. Istnieje możliwość prowadzenia dialogu pomiędzy osobą prowadzącąkonfe-rencję i jej uczestnikami. Integracja techniki filmowo-telewizyjnej, technologii komputerowej i telekomunikacyjnej pozwala na jednoczesne wykorzystywanie informacji tekstowej, graficznej i dźwiękowej działającej polisensorycznie na uczestnika wideokonferencji.

Systemy kształcenia na odległość adresowane są głównie do korporacji i sektora edukacyjnego, zwłaszcza szkolnictwa wyższego. Korporacje chcą wykorzystać systemy nauczania rozproszonego do realizacji swoich programów szkoleniowych i tym samym obniżyć koszty szkoleń oraz zwiększyć ich dostępność. Dzięki tym systemom korporacje realizują idee ciągłego kształcenia, zapewniającą stały dostęp do informacji. Szkolnictwo wyższe upatruje w systemach nauczania rozproszonego możliwości poszerzenia dostępu do edukacji dla młodzieży i osób czynnych zawodowo oraz obniżenie generalnie kosztów oferowanych programów edukacyjnych, bez zmniejszania jakości procesu nauczania-uczenia się. Większość instytucji edukacyjnych w Polsce nie wykorzystuje jeszcze systemów nauczania dystansowego, lecz pojawiające się problemy edukacyjne w tworzącym się społeczeństwie wiedzy i informacji, a szczególnie konieczność permanentnego doskonalenia się powoduje, że coraz więcej uczelni wyższych będzie musiało wykorzystać środowisko e-leaming jako swą ofertę edukacyjną.

Oba systemy kształcenia dystansowego zarówno synchroniczny, jak i asynchroniczny chcą zbliżyć się w swej strukturze do najbardziej efektywnej formy kształcenia, jaką jest kształcenie pod bezpośrednią opieką nauczyciela, pragną wykorzystać takie metody i fermy nauki, które pozwoląna stworzenie warunków kształcenia bardzo zbliżonych do panujących w klasach rzeczywistych. Jedną z takich form ¹¹ K. Wieczorkowski, Nauczanie na odległość. Stan obecny i perspektywy rozwoju, w: B. Siemieniecki (red.), Perspektywa edukacji z komputerem, Toruń—Płock 1995,

____Edukacja na odległość

jest praca studentów w małych grupach, zarówno w trybie synchronicznym, jak i asynchronicznym. Skuteczność kształcenia dystansowego zapewniającoraz nowsze techniki prezentacji informacji dydaktycznych. Innym aspektem wspomagającym proces kształcenia jest dostępność do informacji edukacyjnych, a przez to zwiększenie odpowiedzialności za swe kształcenie lub doskonalenie.

Omówmy krótko formy kształcenia na odległość:

1. Studia bezpośrednie (samodzielne, asynchroniczne) - polegająna asymilacji materiału dydaktycznego przez uczącego się bez bieżącego (zatem nie w czasie rzeczywistym) kontaktu z nauczycielem. Tego typu kursy oferowane są na płytach CD-ROM lub DVD. Należą do nich kursy korespondencyjne i oparty na wykorzystaniu Internetu system uczenia typu „Click-to-leam”. Metoda uczenia może być wspomagana przez asynchroniczny kontakt z nauczycielem przez e-mail czy pocztą głosową. Ponieważ udział kształcenia asynchronicznego w kształceniu na odległość jest dominujący, ten rodzaj kształcenia wraz omówieniem rodzajów działalności dydaktycznej nauczycieli i studentów oraz dominujące w nim problemy pedagogiczne i psychologiczne zostały szczegółowo opisane w rozdziale 5.

2.    Uczenie kierowane przez nauczyciela (nauczanie synchroniczne, nauczanie w czasie rzeczywistym) — zakłada bezpośrednią, bieżącą kontrolę prowadzącego zajęcia (kurs) nauczyciela nad przebiegiem procesu uczenia się i rzeczywistą interakcję między nim a studentem. W trakcie pogawędki (chat) uczący mogą komunikować się między sobą. Nauczyciel ma możliwość zmian w programie nauczania i dostosowania go do bieżących potrzeb. Uczenie tym sposobem odpowiada tradycyjnemu procesowi nauczania-uczenia się odbywającemu się w salach wykładowych (przy wykorzystaniu audio- lub wideokonferencji), ćwiczeniowych i seminaryjnych.

3.    Współpraca w małych grupach - odpowiadająca stylowi wspólnego uczenia się studentów w małych grupkach w celu przygotowania się do kolokwiów lub egzaminów. W trakcie współpracy ma miejsce nieformalny przepływ' informacji. Zazwyczaj uczenie tym sposobem skoncentrowane jest wokół wyznaczonego wspólnie dla grupy celu, wykorzystaniu mechanizmów współpracy w grupie oraz wypracowaniu sobie pozycji w grupie poszczególnych członków uczącej się społeczności. Uczenie tym sposobem może zawierać elementy zarówno formatu „studiów bezpośrednich” — przy wykorzystaniu komunikacji poprzez e-mail i grupy dyskusyjne, jak i „uczenia kierowanego przez nauczyciela” - przy wykorzystaniu komunikacji telefonicznej, Voice over BP oraz tzw. czat. Doświadczenia z uniwersytetów amerykańskich ■wykazały, że metoda ta z jednej strony zwiększa zainteresowanie nauką uczących się, a z drugiej strony zmniejsza obciążenie nauczyciela. Uczenie się w małych grupach wykorzystuje się zarówno w kształceniu synchronicznym, jak i asynchronicznym. Pozwala to na kreowanie warunków kształcenia zbliżonych do panujących w klasycznych salach lekcyjnych, do których są wszyscy przyzwyczajeni.