IMGt30

I procesie ustawicznego dokształcania i doskonalenia zawodowego z możli-■Bp I nawet być może z koniecznością korzystania z informacji przekazywanych za pośrednictwem intemetu.

Możemy zatem z całą odpowiedzialnością przyjąć, że przyszły los zawodowy osoby z uszkodzonym słuchem rozstrzyga się, w powiązaniu z poziomem jej rozwoju językowego i umiejętności komunikowania, już w okresie wcmowlęcym i przedszkolnym. Nawiązując do stwierdzenia Jacques’a Delorsa możemy powiedzieć, że losy zawodowe każdego człowieka, a więc i osób niesłyszących rozstrzygać się będą w zależności od tego, jak sprawnie będą oni „uczyć się, aby wiedzieć...uczyć się aby działać, ...uczyć się aby żyć współme, aby uczestniczyć i współpracować z innymi na wszystkich płaszczyznach działalności ludzkiej; ...uczyć się aby być...”¹⁷⁸, zaś jednym z najważniejszych wymagań stawać się będzie „umiejętność porozumiewania się, pracy z innymi, regulowanie konfliktów i ich rozwiązywania”¹⁷⁹.

Utrudnienie w komunikowaniu się jest jedną z barier ograniczających nieśłyszącym udział w życiu społecznym, i jak podkreślają A. Ostrowska i J. Sikorska, powodujących marginalizację, która może prowadzić nie tylko do wycofywania się, ale także do akceptacji swojego zmarginalizowanego statusu. Z kolei automarginalizacja prowadzi do bierności i braku motywacji do zmiany swojej sytuacji¹⁸⁰.

Praca zawodowa ma szczególne znaczenie dla każdego człowieka. Wyłamywanie jej powinno zapewniać nie tylko godziwą egzystencję, ale także przyczyniać się do dalszego rozwoju zawodowego, integracji społecznej i rozwoju osobistego^{1 f}. Stwierdzenie to ma szczególne znaczenie dla osób z uszkodzonym słuchem, gdyż kontakty interpersonalne z ludźmi słyszącymi wliinif w zakładzie pracy mogą być najbardziej intensywne.

Te ogólne stwierdzenia wymagają jednak uzupełnienia. Należy sobie ja-wzbwać sprawę z tego, że osoby z uszkodzonym słuchem stanowią hete-rnymczną grupę, której nie można rozpatrywać jako zbioru osób o tych sa-mych cechach biopsychtcznych. W grupie osób z uszkodzonym słuchem

IflMMlAi UNESCO Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieki pod ■pliM jacęuesa Delorsa, Edukacja Jest w niej ukryty skarb, Stowarzyszenie Wydawnictwo UNESCO, Warszawa 1998, s.85.

’*■*.*«

W J k a, J. Sikorska. Syndrom niepełnosprawności w Polsce. Bariery i WyA m PAN. Warszawa 19%, t. 169.

Integracja zawodowa oeób niepełnosprawnych, zarys problemu, tejmkipracy. Biuletyn nr 4, 1997, Centrum Europejskie Uniwer* i Informacji i Dokumentacji Rady Europy.

znajdują się bowiem zarówno osoby z wyższym wykształceniem o takie) samej, bądź porównywalnej z ludźmi słyszącymi kompetencji językowej, Irtó-re utraciły słuch w okresie prelingwalnym lub po opanowaniu języka, jak i osoby niedosłyszące; osoby, które znakomicie odczytują z ust, i takie, które mają z tym trudności; te, które potrafią wykorzystać zachowane resztki słuchu; osoby, których możliwości poznawcze, uwarunkowane neurogennie, są ograniczone (przyjmuje się, że ponad 1/3 populacji dzieci cierpi na tego rodzaju zaburzenia), z zaburzoną koordynacją organów mowy (dysfunkcją praksji); z zaburzoną koordynacją ruchową; osoby z zaburzoną sprawnością narządu ruchu; z upośledzeniem innych zmysłów, poza zmysłem słuchu, zaburzeniami pamięci; słowem z upośledzeniami współistniejącymi — nakładającymi się lub sprzężonymi.

Jak wiemy, osoba z uszkodzonym słuchem nie jest tylko człowiekiem, który nie słyszy, albo jedynie słyszy znacznie gorzej. Uszkodzenie słuchu i jego psychofizyczne konsekwencje należy ujmować całościowo. Wywierają one wpływ na cały rozwój osoby dotkniętej takim upośledzeniem i dotyczą wszystkich sfer osobowości, tj. rozwoju fizycznego, umysłowego, duchowego i społecznego. Rozwój ten, a w konsekwencji sukces w nauce zawodu oraz sprawność zawodowa zależne zatem będą przede wszystkim od maksymalnego wyrównania powstałych deficytów — jedną z najważniejszych dróg prowadzących do sukcesu w tym względzie jest przyswojenie przez osobę z uszkodzonym słuchem języka werbalnego. Sukces ten uwarunkowany jest wczesnym rozpoznaniem ubytku słuchu, natychmiastowym zaopatrzeniem w odpowiednie pomoce słuchowe oraz rozpoczęciem i konsekwentnym kontynuowaniem pracy rewalidacyjnej ukierunkowanej na rozwój percepcji słuchowej, myślenia werbalnego, maksymalnego uczestniczenia w tym trudnym i długotrwałym procesie rodziców dziecka i pozostałych domowników.

Wybór odpowiedniego zawodu ma na celu dostosowanie człowieka do podjęcia pracy, aby mógł on osiągnąć najwyższy stopień przystosowania zawodowego. Proces ten obejmuje także system oddziaływań na kandydata do pracy lub pracownika, aby jego praca była maksymalnie wydajna, efektywna i skuteczna .

^,S2 J E. K a r n e y, Człowiek i praca. Wybrane zagadnienia z psychologii i cy, Wyd. Międzynarodowa Szkoła Menadżerów, 1998, s. 122.