ksiadz marek
5

30

(sc. V. w. 5—6). Jak z tego wynika, przyszła Polska to dziecię rodź? ce się w męczeństwie. Z tego dziecięcia (podobnie jak u Słowackie go) wyrasta „Mąż, który na sławie zbuduje ogromy Swego Kościoła Nad ludy i nad króle podniesiony”. „Widzenie Ks. Piotra” odbywi się w święto wielkanocne. Nie dziwi nas przeto fakt, że po wizji śmierci narodu-Chrystusa słychać radosne „alleluja”. Pieśń ta sygnalizuje cud zmartwychwstania i zwycięskie odkupienie przez mękę. Różnica w widzeniach obu księży polega na tym, że Mickiewicz swojemu prorokowi nie zakłada korony („Na trzech, stoi koronach, a sam bez korony”), za to Słowacki daje mu koronę „ogromną”. Iff Marek mówi, że-w Barze buduje swój Kościół (jak Ks. Piotr i jak Piotr-apostoł): „Mój duch wiecznie tu i ciało/ Przyszłego kościoła skałą” (II, 913—914).

Porównywanie Baru do Betlejem nasuwa nam pewne skojarzenia z Balladyną. Polska, zdaniem Słowackiego, ma szczególne prawo do takich analogii, bo jej święta korona Lecha wywodzi swoją świętość właśnie z Betlejem:    > j

Ku ojczystej stronie Wracali niegdyś od Betlejem żłobu Święci Królowie — dwóch Magów i Scyta, ów król północny, zaszedł w nasze żyta,

Zabłądził w zbożu jak w lesie — bo zboże „ Rosło wysokie jak las w kraju Lecha, j ' Więc zabłądziwszy rzekł: „Wyprowadź, Boże!”

Aż oto przed nim otwiera się strzecha Królewskiej chaty — bo Lech mieszka! w chacie. —

Wszedł do niej Scyta i rzekł: „Królu! bracie!

Idę z Betlejem, a gwiazda błękitna

Twoich bławatków ciągle szła przede mną

Aż tu zawiodła”. — Lech rzekł: „Zostań ze mną! ...

Więc jako dawniej czynili mocarze,

Z Lechem się mieniał Scyta na obrączki,

A pokochawszy mocniej sercem, w darze Dał mu koronę... stąd nasza korona.

Zacytowany fragment to jeszcze jeden dowód na poparcie tezy, że Polska jest narodem wybranym.

Kolejnym ogniwem takiej właśnie wizji dziejów Polski jest otwarcie dramatu „Pieśnią Konfederatów”. Ta pieśń to utwór nasy-' eony symboliką figuralną. Po pierwsze — jest figuralną kontynuacją Bogurodzicy, pieśni kolebki, pieśni rycerzy, pieśni wiodącej do zwy-

cięstwa. O tym zwycięstwie przypomina poeta pośrednio, wskrzeszając w słowach Starościca legendę o umarłych rycerzach, gotowych do przyjścia z pomocą walczącym o wolność rodakom. Podanie to wywodzi się z folkloru. Treścią jego jest los dzielnych wojowników, którzy zostali uśpieni, i którzy zostaną obudzeni, tj. powrócą do ży- ' cia w jakimś bliżej nie określonym, ważnym momencie historycznym. Wrócą, by pomóc Polakom w walce o wolność, o prawdę,

0    Ojczyznę.

Legenda ta została przeniesiona z wierzeń ludowych na grunt hi-storiozofii, gdzie eksponowany jest zawarty w niej magiczny motyw oddziaływania przeszłości. Ukazuje nie tylko jej związek z teraźniejszością, ale — co ważniejsze — z przyszłością.

Jednak rycerze do Baru nie przybędą. Polacy są jeszcze narodem zbyt grzesznym. Świadczy o tym obraz bolejącego serca Pana Jezusa:

Miecze te, powiada, bólu,

Bolące w Panu Jezusie,

,    Te są gorsze od kąkolu

Wady na ojczystym polu,

Z których boleść ma ojczyzna.

Pierwszy miecz, co w niej usterka,

Mówił, jest to francuszczyzna,

A drugi miecz — to szulerka,

A trzeci — to kieszeń stratnS,

A czwarty — kobiece rządy.

Piąty — to przedajne sądy,

A szósty — zawiść prywatna,

A siódmy zgniłe sumienie.

Po drugie — analogia z Bogurodzicą rozciąga się na całą Polskę. W akcie I (w. 243) poeta zaczyna budować kunsztowny obraz Ojczy-zny-Matki — Matki Boskiej. Tak jak Bar stał się Betlejem, tak też

1    w Polskę wciela się Matka Boska. Słowacki odwołuje się tutaj nie tylko do romantycznej filozofii mesjanistycznej, ale i do barokowej sakralizacji Ojczyzny.

Kazanie Ks. Marka, komentującego wizję umęczonego serca Chrystusa, pozwala też na wysunięcie następnych analogii z utworami romantycznymi. To najpierw aluzja do Grobu Agamemnona, jako że Ksiądz atakuje „czerep rubaszny" i apeluje do duszy anielskiej. Ale zarazem przypomnienie, że anarchia to dzieło szatana (Kossakowski będzie wręcz do szatana przyrównany, a nawet szata-