lichtarski (178)

356 i. Wtpółpraca pnedriębłorłtwa i innymi podmiotami gołpodarcrymi

w sobie, ale mogą (i powinny) służyć szczególnie wzmacnianiu i utrwalaniu integracji organizacyjnej i — bezpośrednio lub pośrednio — pozostałych aspektów integracji gospodarczej przedsiębiorstw. Praktyka wskazuje, że bardzo powszechnym zjawiskiem było niedocenianie roli integracji społecznej w kreowaniu i utrwalaniu więzów współdziałania między przedsiębiorstwami, co niejednokrotnie prowadziło do eskalacji konfliktów i „rozsadzania od wewnątrz" integrujących się w innych płaszczyznach układów. Stosunki międzyludzkie nacechowane wzajemną niechęcią, nieufnością, podejrzliwością czy poczuciem krzywdy nic służą bowiem gospodarczemu umacnianiu przedsiębiorstw, a często mogą w sposób zupełnie irracjonalny doprowadzić do jego destrukcji.

Sumując prezentowane tu ujęcie aspektów integracji gospodarczej przedsiębiorstw w układzie rodzajowym, należałoby wyraźnie wskazać na anonsowane już, bardziej lub mniej bezpośrednio, zagadnienie ich stopniowalności, a w konsekwencji stopniowulnoici integracji gospodarczej przedsiębiorstw w znaczeniu ogólnym, której poziom stanowi wypadkową poziomu (stopnia) integracji „cząstkowych".

Zagadnieniem interesującym praktycznie i teoretycznie jest dynamika procesów integracyjnych w gospodarce. Jest ona, zależnie od kierunków oddziaływania i natężenia różnych przyczyn, zmienna w czasie. Procesy takie ciągle jednak występują, a ich wynikiem jest powstawanie nowych powiązań w miejsce układów dotychczasowych. Jeśli nawet w danym czasie następuje ogólny wzrost stopnia zintegrowania przedsiębiorstw, to zwykle powstaniu jednych układów towarzyszy rozpad dotychczasowych; procesom integracji towarzyszą procesy im przeciwne, tzn. dezintegracji gospodarczej przedsiębiorstw. Niewykluczone są też takie sytuacje, w których procesy dezintegracji (w skali globalnej lub w poszczególnych aspektach) przeważają nad procesami integracji. Nic wchodząc tu w głębszą analizę zagadnienia można założyć, że poważniejsze zmiany, a nawet zasadnicze zwroty w przebiegu procesów integracyjnych i dczintegracyjnych występują zwłaszcza w takich okolicznościach, jak dynamiczny wzrost gospodarczy, kryzys, recesja czy radykalne przekształcenia systemowe i ustrojowe. Stan polskiej gospodarki i przekształcanie mechanizmu jej funkcjonowania w latach dziewięćdziesiątych powodują, że podejmowana w tej pracy problematyka procesów i form integracji (i dezintegracji) przedsiębiorstw powinna okazać się szczególnie ważna i aktualna przez wiele następnych lat.

Literatura

[1]    Encyklopedia pewmchna T. 1 Wwawj: PWN 1974.

[2]    Kompendium der Betritbswirischafistrhrt. Pod redakcją U. Bcstman*. Munchra: Oldenburg Veriag 1982.

[3]    Kortan I.: Kooperacja i koncentracja — dwie podstawowe formy łączenia zif prztdsifblontw. .Ekonomika i Organizacja Pracy" 1986 nr 1.

[4]    Miała H.: Integracja organizacyjna przemysłu. Warnawa: PWE 1978.

f5] Nowacki &: Podmiotowa struktura organizacyjna a funkcjonowania gospodarstwo społecznego. „Ekonomika" 1983 or 1

[6]    Picczołowłki T.: Mała encyklopedia prakseologii I teorii organizacji. Wrocław; Ossolineum 1978.

[7]    Wtodyka S : Porozumienia gospodarcze. Warszawa: PWN 1978-

[8]    Wflhe G.: Einfuhnmg In die aUgemrine Belriebswirtschafulehre. Muochen: Wahl en Vertag 1978.

kooperacyjne

Istota rozległego obszaru więzi typu kooperacyjnego między przedsiębiorstwami została przedstawiona w podrozdziale 8.1. Zawarta w nim propozycja ich stopniowania sprowadza się do wyróżnienia więzi: bezumownych, umownych i koordynacyjnych. Przy zróżnicowanym stopniu intensywności są to w zasadzie więzi stosunkowo luźne, nie powodujące utraty samodzielności ekonomicznej i osobowości prawnej przedsiębiorstwa.

Współdziałanie bezumowne przejawia się we wzajemnym dostosowywaniu świadczeń, których wymiana między przedsiębiorstwami następuje na zasadach handlowych (rynkowych) bądź polega na wzajemnie zgodnych zachowaniach rynkowych przedsiębiorstw w sytuacjach konkurencyjnych. Owo dostosowanie świadczeń i zachowań ma charakter dobrowolny i nie znajduje żadnego formalnego wyrazu (w postaci jakichkolwiek umów, porozumień ilp.).

Kolejną, dającą się wyróżnić grupę stanowią formy współdziałania przedsiębiorstw dochodzące do skutku z wykorzystaniem prawnego narzędzia, jakim jest umowa, lecz bez powoływania jakichkolwiek instytucjonalnych ośrodków koor-dynacyjno-dyspozycyjnycb, które mogłyby podporządkować sobie (w części lub w całości) przedsiębiorstwa objęte współpracą.

Regulację prawną ogólnych zasad umów cywilnoprawnych w obrocie gospodarczym oraz specyficznych zasad niektórych rodzajów umów (nazwanych) zawiera Kodeks cywilny (Lc.) i Kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.).

Warunkiem aktywnej roli i efektywności wykorzystania umów gospodarczych jest przede wszystkim:

1)    odrębność majątkowa jednostek gospodarczych, oparta na wydzieleniu praw własności lub określeniu samodzielności jednostek należących do wspólnego funduszu własności,

2)    swoboda zawierania umów (swoboda kontraktowa), wyrażająca się swobodą decyzji co do zawarcia lub niczawarcia umowy, wyboru kontrahenta, kształtowania treści umowy i wyboru jej formy.

Sprawność rynkowego obrotu towarowego (a także innych elementów obrotu gospodarczego między przedsiębiorstwami) zależy ponadto od innych czynników,