medsadowa3

Ryc. 11 ..'i, SiliiMimt włosa ludz kiego (a) i zwierzęcego (b).

U niektórych zwierząt (Świnia, pies, koń) mogą w pewnych okolicach ciała wystąpić włosy, które są trudne do odróżnienia od ludzkich.

11.6.3. Oznaczenie przynależności grupowej i płci

Niejednokrotnie morfologicznie podobne do siebie włosy można różnicować na podstawie ich różnej przynależności grupowej. Niszcząc mechanicznie keratyno-wą strukturę włosa przez jego zmiażdżenie (młotkiem lub za pomocą specjalnego walca), można wykryć obecność substancji grupowej A lub B, stosując metodę absorpcji-elucji. Mając do dyspozycji włosy wyrwane, można w korzeniach włosów metodą elektroforezy oznaczyć typ PGM,, a niekiedy również fenotypy innych enzymatycznych układów grupowych (EsD, GLO, a także DLA).

Jeżeli otrzymuje się do badania włosy z korzeniem, do którego przyczepione są fragmenty pochewki włosa lub złuszczony naskórek, wówczas można przeprowadzić badanie na obecność ciałka Y, co nieraz udaje się jeszcze po upływie kilku dni od wyrwania włosa. Postępowanie jest analogiczne jak w przypadku badania śladów krwi.

11.7. Fragmenty tkanek ciała ludzkiego

Istnieje możliwość ustalenia przynależności grupowej osoby, od której pochodzą znalezione fragmenty tkanek ludzkich. Stwierdzenie obecności substancji grupowych A i B w kościach i w miazdze zębowej udaje się nawet po wielu latach za pomocą metody absorpcji-elucji. W tkankach różnych narządów można również oznaczyć fenotypy układów Glm i Km, a także układów grupowych bardzo wielu enzymów, co bardzo ułatwia identyfikację. Możliwe jest również oznaczenie płci przez wykazanie obecności ciałka Y w jądrach komórek, które jeszcze nie uległy rozpadowi.

11.8. Indywidualizacja śladów biologicznych (DNA)

Pojawiła się możliwość wykorzystania niezwykłego polimorfizmu materiału genetycznego zawartego w kwasie deoksyrybonukleinowym (DNA) każdej żywej komórki jądrowej do stwierdzenia całkowicie indywidualnych cech człowieka. Cechom tym przypisuje się co najmniej taką wartość, jaką wykazują znane od dawna linie papilarne. Stąd też badane cechy w nazewnictwie anglosask Im zostały

iiny.wrtnn <|«htttic flngerprints (genolyr/.iin odcinki palców), « molodct ich oznat /<i nia DNA fingerprinting.

Badania genetyczne wykazały, że każdy człowiek ma swoisty i niepowtarzalny rozkład tzw. obszarów o dużej zmienności w materiale genetycznym (DNA) W sposób bardzo uproszczony stosowaną metodykę można przedstawić następują co: materiał genetyczny wyizolowany ze śladu biologicznego (np. z próbek k i « i nasienia, fragmentów naskórka lub korzeni włosów) jest cięty za pomocą enzymów restrykcyjnych na części, które poddaje się elektroforezie w celu uszeregowania poszczególnych fragmentów DNA, a następnie identyfikuje za pomocą homo logicznych sond DNA. Zarejestrowany obraz obszarów o dużej zmienności porów nuje się z obrazem identycznych obszarów w próbce pobranej od podejrzanego, od ofiary itp. Proces oznaczania polimorfizmu DNA przedstawiono schematycznie im rycinie 11.4.

Ryc. 11.4. Schemat oznaczania polimorficznych sekwencji DNA: 1 — próbka krwi, 2 — ekstrakcja DNA z komórek jądrowych krwi, 3 — cięcie DNA nn fragmenty enzymem restrykcyjnym, 4 — rozdział elektroforetyczny fragmen tów DNA na żelu agarozowym, 5 — przeniesienie rozdzielonych frakcji na nylonową błonę techniką zwaną blottingiem (Southern blotting), 6—przygotowanie sondy DNA znakowanej izotopem, 7— wiązanie sondy z odpowiednimi sekwencjami DNA na błonie nylonowej, 8 — 9 — wypłukiwanie nadmiaru sondy DNA 10 — poddanie błony nylonowej autoradiografii w celu ujawnienia miejsc, z którymi związała się radioaktywna sonda, 11 — błona rentgenowska pi > wywołaniu wykazuje układ pasm DNA charakterystyczny dla danej osoby (DNA-fingerprint).

Oznaczanie polimorficznych sekwencji DNA wymaga nie tylko doskonali' wyposażonego laboratorium, ale i bardzo drogich odczynników. Niezbędne jeni również opanowanie metodyki badań z zakresu biologii molekularnej. Główną jednak przeszkodą, jaką trzeba będzie pokonać przed wprowadzeniem tej metody do praktyki w medycynie sądowej i kryminalistyce jest uzyskanie całkowito) pewności co do: 1) niezmienności badanych cech, 2) powtarzalności badań, które* mogą być kontrolowane przez inne pracownie, 3) wpływu, jaki wywierają czynniki zewnętrzne (fizyczne, chemiczne i bakteryjne) na badany ślad biologiczny.