mity027

56 Chranimir

Interesująca jest zamieszczona pod rokiem 1238 przez Rocznik świętokrzyski (lub: Rocznik mansjonarzy krakowskich) wiadomość o księciu kujawskim Mieszku zwanym Choszyczko, który krzywdził wdowy i sieroty i za to za karę został w czasie uczty napadnięty przez myszy, przed którymi uciekając statkiem, został pożarty na rzece (MPH s.n. XII, 35). Co do interpretaqi tej opowieści, występującej z pewnymi odmianami także w innych źródłach (jak Długosz pod rokiem 1237), będącej w jakiejś mierze wynikiem kontaminacji z postacią Gallowe-go Chościska, ale także przejawem tendencji moralizatorskich trzynastowiecznego autora, zobacz następujące prace: G. Labuda, Zaginiona kronika z pierwszej połowy XIII w. w Rocznikach Królestwa Polskiego Jana Długosza, P. 1983, 120-125; Banaszkiewicz 1986 A 114-124, 171-175; A. Rutkowska-Płachcińska, Zapis o Mieszku Chościszce w Roczniku zwanym świętokrzyskim nowym, w: Kultura średniowieczna i staropolska. Prace ofiarowane A. Gieysztoroioi (...), W. 1991,409-415.

Chranimir - legendarny władca południowosłowiański. Według Popa Duklanina (c. 15) syn i następca —> Władymira I. Za panowania Chranimira zbuntowali się mieszkańcy —» Białej Chorwacji i wypędzili go. Na czele wojsk zebranych z Raszki i Bośni Chranimir wyruszył przeciw buntownikom, lecz na równinie Chełmno (nizinie w pobliżu Liwna?) poniósł klęskę i poległ. Tron po nim przejął jego syn —> Twardosław.

Chwalimir (I) - legendarny władca południowosłowiański. Według Popa Duklanina (c. 30-31) pierworodny syn -> Prelimira i Pre-chwały, córki żupana Raszki. Już za życia ojca nastąpił podział królestwa między czterech synów Prelimira. Chwalimir otrzymał Zetę (latopisarz dokładnie wymienia miasta i żupanie wchodzące w skład działu). Po śmierci Prelimira jego synowie „zaniechali drogi wytyczonej przez ich ojca, poczęli nieludzko i hardo postępować z narodem, którym władali", wobec czego lud wysłał posłańców do siedmiu braci - synów —> Legeta, nieprawego syna —» Kreszimira, z prośbą o przybycie i zniszczenie synów i wnuków Prelimira. Tak się też stało -przybyli wraz z ojcem „i pobili ich mieczem od najmłodszego do najstarszego" (uratował się tylko —»Sylwester, syn Bolesława).

Chwalimir (II) - legendarny władca południowosłowiański. Według Popa Duklanina (c. 32) (jedyny?) syn —» Tugemira, objął po nim królestwo. Pozostawił trzech synów - (zob.:) pierworodnego Petrysła-wa II, Dragimira i Mirosława I, pomiędzy których podzielił królestwo. „Umarł w głębokiej starości".

Cieszymir (Długosz: Ciesimir) - legendarny syn -» Lestka III. Kronikarz wielkopolski (c. 4), a za nim Długosz (s. 206) wymieniają go na przedostatnim miejscu listy dwudziestu synów Lestka III z nieprawego łoża (zob. Bolesław). Według Kroniki zuielkopolskiej (c. 8), Cieszymir otrzymał od ojca „część Drzewiny, która teraz nazywa się Holzacją, koło Szlezwiku". Według Długosza (s. 208) otrzymał on wraz z —> Przybysławem i -> Odonem „Ditiwonię, teraz Holzaq'ą zwaną". Hel-mold (1,83) wymienia pod rokiem 1157 możnego wagryjskiego (Wa-growie byli najbardziej na północny zachód wysuniętym plemieniem obodrzyckim i całej Słowiańszczyzny połabskiej) tego imienia.

Ciza - rzekome bóstwo Słowian połabskich. Wymienione w XVIII w. przez Christiana Knauthego jako bogini matczynego karmienia. Nazwa miała pochodzić od słowiańskiego zyz (polskie cyc), czyli „pierś". Czczono ją ponoć wśród Słowian na Łużycach, w Miśni i w części Turyngii.

Ctirad - zob. Szarka i Ctirad.

Czarnobóg, Czarnybóg - rzekome bóstwo Słowian połabskich. Helmold (I, 52) wśród innych bogów połabskich (zob.: Prowe, Siwa, Podaga, Redigast i najważniejszy z nich Świętowit) wspomina także, że Słowianie wierzą, iż „losem pomyślnym kieruje dobry bóg, wrogim zaś - bóg zły" i wymienia imię złego boga: Diabeł albo Czarnobóg (Diabol sive Żcerneboch, id est nigrnm deum). Jest to prawdopodobnie samodzielny pomysł Helmolda i polega na nieporozumieniu. „Prawdopodobnie Helmold słyszał coś o wierze Słowian w złośliwe duchy, w personifikowaną -> dolę, połączył to z wyobrażeniami chrześcijańskimi, które zresztą mogły już wcześniej między Słowian przenikać" (St. Urbańczyk, 1991,26). Doszukiwanie się echa poglądów du-