obraz
0

cesarstwa rzym. rozpowszechniły się m. tracko-frygijskie Sabazjosa i misteria irańskiego Mitry.

32.    Kościół - jego kształtowanie się w religiach założonych

Kościół jest najbardziej rozwiniętą formą organizacyjną religii. Jego powstanie wiąże się z wypracowaniem jednolitych zasad doktrynalnych i form obrzędowych oraz ukształtowaniem grupy wyspecjalizowanych funkcjonariuszy kultu (kapłanów). W religiach „założonych” (Joachim Wach), tzn. takich, w których można wskazać osobę założyciela (Konfucjusz, Jezus, Mahomet) proces tworzenia się struktur organizacyjnych przechodzi pewne charakterystyczne fazy. Początkowo mistrz gromadzi wokół siebie „krąg uczniów”, z którego później rozwija się gmina pierwotna. Po śmierci założyciela członkowie wspólnoty stają przed problemem, kto ma być najwyższym autorytetem w sprawach wiary. Dotychczas był nim mistrz, w świadomości wyznawców obdarzony „charyzmatem osobowym”. Po jego śmierci spośród najwybitniejszych członków gminy formują się zaczątki warstwy kapłańskiej, której przypisuje się „charyzmat urzędowy”, związany z pełnionymi funkcjami i zajmowanym stanowiskiem. Z czasem, wraz z rozprzestrzenianiem się danej religii, pojawiają się problemy z ustaleniem jednolitej interpretacji nauk mistrza i obowiązujących zachowań kultowych. Rodzi się konieczność „kanonizacji” żywiołowo na ogół powstających tekstów religijnych oraz zakreślenia granic pomiędzy prawowiemością (ortodoksją ) i herezją To właśnie w wyniku tych procesów wyodrębniają się kościoły w ramach jednej religii, przy czym każdy z nich głosi, że tylko on jest prawowiernym depozytariuszem nauk mistrza, a nauki innych kościołów są błędne.

33.    Geneza religii - spór o genezę religii, wartość danych archeologii prahistory cznej

Odp. W religioznawstwie przyjmuje się dość powszechnie, że religia nie pojawiła się w jakimś określonym momencie prahistorii i rejonie geograficznym. Zakłada się raczej, iż wierzenia religijne powstawały w poszczególnych częściach świata w różnych okresach i przyjmowały rozmaite formy. Pojawienie się religii było poprzedzone powolnym rozwojem takich zjawisk pokrewnych praktykom religijnym, jak różne zachowania magiczne, kulty grzebalne, itp.

Część uczonych uważa, iż początki religii sięgają środkowego paleolitu (ok. 80 tys. lat p.n.e. - epoka mustierska) i były związane z kulturą człowieka neandertalskiego. Z tego właśnie okresu pochodzą najstarsze znaleziska archeologiczne zaświadczające ślady celowego chowania ciał zmarłych - pochówki intencjonalne. Może to dowodzić, zdaniem tych uczonych, istnienia u neandertalczyków wyobrażeń religijnych. Nie można bowiem wykluczyć, ze pobudką do takiej działalności była właśnie istniejąca już wówczas wiara w kontynuację życia duszy po śmierci ciała lub też uznanie, iż samo ciało ma właściwości nadprzyrodzone.

Powyższe stanowisko napotyka jednak sprzeciw licznej grupy badaczy, którzy w pochówkach neandertalczyków stwierdzają świadectwo tylko tego, iż członkowie plemienia mieli już wykształcone poczucie więzi społecznych i starali się bądź to ochraniać zwłoki bliskich przed zwierzętami i rozpowszechnionymi wówczas praktykami kanibalizmu, bądź też chcieli możliwie długo przechować ciało zmarłego w obrębie grupy, w dalszym ciągu traktując nieboszczyka jako pełnoprawnego członka swej społeczności. Przypuszcza się bowiem, iż dla ówczesnych ludzi śmierć była rodzajem snu. Dlatego właśnie nie usuwano zmarłego poza obręb grupy, a obok zwłok nadal ustawiano przypadającą nań porcję żywności. Obserwując związane ze śmiercią obchodzenie się ciała i trupią bladość nieboszczyka, ludzie pierwotni próbowali przeciwdziałać tym zjawiskom układając zwłoki na ciepłych popiołach ogniska lub też posypując je czerwonym barwnikiem - ochrą mającą przywrócić naturalne rumieńce życia. Próbowali także przeszkodzić unicestwieniu martwego