Obraz4 (29)

26

Tablice pomiarowe sporządza się przed przystąpieniem do pomiarów. Wielkości mierzone bezpośrednio powinny być prostymi wielkościami fizycznymi. Ich odczytu powinno się dokonywać w stałych, dogodnych odstępach, będących najczęściej wielokrotnościami liczb 1. 2 lub 5. Od zasady tej odstępuje się w przypadku spodziewanego istotnie dużego załamania, przegięcia lub ekstremum przebiegu obrazującego zmienność badanej wielkości. Wówczas w pobliżu tych charakterystycznych obszarów pomiary należy zagęścić.

Aby uprościć i przyspieszyć pomiary, można zaplanowane wstępnie wartości wpisać ołówkiem do tablic}' pomiarowej, a podczas pomiaru skorygować je i wpisać wyraźnie długopisem rzeczywiste uzyskane wartości.

Tabelaryczny zapis wyników pomiarów, ze względu na swoją małą przejrzystość, stanowi zwykle materiał wyjściowy do prezentacji graficznej.

2.4.3. Metoda graficzna

Ton sposób przedstawienia wyników, chociaż nie umożliwia dokładnego odczytu wartości wielkości zmierzonych, daje natychmiastową informację o formie ich zmienności oraz o wartościach wielkości mierzonej w punktach pośrednich. Wykreślać przedstawienie pewnych zależności umożliwia też dalsze operacje, np. graficzne całkowanie lub różniczkowanie Na wykresie można też zauważyć punkt} zerowe funkcji, ekstrema, miejsca przegięcia itp. Dzięki wykresom jest też możliwe wstępne określenie rodzaju współzależności między zmiennymi.

Spośród wielu typów wykresów najczęściej wykorzystuje się wykresy liniowe. Wykonuje się je w prostokątnym układzie współrzędnych, najczęściej w pierwszej jego ćwiartce. Wymiary wykresu nic powinny być mniejsze niż 100x100 mm, a stosunek boków nie powinien być mniejszy od 1:1,5. Na każdej osi zaznacza się symbol, jednostkę oraz wartość wykreślanej wielkości (na osi x zmienną niezależ-nąj. Należy dążyć do tego, aby wartości liczbowe początku i końca skali pokrywał} się z najmniejszą i największą wartością badanej wielkości.

Wokół punktów zaznaczonych na wykresie (np. kółkami łub krzyżykami), nanosi się pole błędu. Jeżeli badana wielkość jest obarczona błędem systematycznym (równym błędowi przyrządu pomiarowego w przypadku pomiarów bezpośrednich lub błędowi maksymalnemu w przypadku pomiarów pośrednich), odpowiednia krawędź pola błędu jest równa jego podwójnej wartości. Jeżeli badana wielkość jest obarczona w głównej mierze błędem losowym, na wykresie zaznacza się jej średnią wartość wraz z odpowiednim przedziałem ufności dla tej średniej. Szerokość przedziału, zależną od przyjętego poziomu ufności, podaje się najczęściej jako równą ±s(y) , ±2s(y) lub ±3s(y) (poziomy ufności wynoszą wówczas odpowiednio «0,68, *=0,95, «0,997 - rys. 2.3).