Obraz5 (43)

CZYNNIKI DEZINTEGRACJI NORMATYWNEJ 133

Doniosły rolę w procesach integracji odgrywa ruchliwość społeczna członków danej grupy czy społeczeństwa. Socjolog amerykański Robert C. Angell ustalił bowiem, że występuje korelacja pozytywna między wzrostem ruchliwości społecznej członków w danej grupie i wzrostem dezintegracji normatywnej¹. Angell badał miasta amerykańskie, posługując się wskaźnikami przestępczości i wskaźnikami ruchliwości społecznej. Wskaźnikami ruchliwości społecznej były dane na temat liczby emigrantów i imigrantów w badanych miastach, liczby osób przebywających stale i czasowo w danym mieście, dalej wskazówki ruchu wędrówkowego i wahadłowego w mieście. Wszystkie te rodzaje ruchliwości stanowiły tzw. ruchliwość horyzontalny. Poza tym wyróżniał jeszcze ruchliwość wertykalny, ale ta była brana ubocznie pod uwagę w tym porównaniu. Otóż okazało się, że zestawienia wskaźników przestępczości ze wskaźnikami ruchliwości w zbadanych kilkunastu miastach amerykańskich wykazywały stały zależność. Jeśli dane miasto charakteryzowało się większy ruchliwością, wyższe były również wskaźniki przestępczości.

Socjologiczne wyjaśnienie tej zależności jest następujyce: nadmierna ruchliwość członków w danej grupie nie sprzyja integracji normatywnej, gdyż nie sy oni w stanie adaptować się do wzorów zachowań i norm uznawanych w danej grupie czy społeczności za obowiyzujyce. Przelotne uczestnictwo w grupie uniemożliwia im życie grupowe i nie motywuje ich do zaangażowania się w nie. Trudno jest jednostce wiyzać się z dany lokalny grupy przynależności. Lokalne układy grup, w których jednostka okresowo przebywa, nie stajy się układami odniesienia porównawczego ani też odniesienia normatywnego, które oddziaływałoby stabilizacyjnie na owe „wędrujyce” jednostki. Również instytucje danej grupy nie mogy skutecznie oddziaływać na takich ciygle zmieniajy-cych się w swym składzie członków np. danej zbiorowości lokalnej. Wszystko to czyni owe jednostki podatnymi na zachowania dewiacyjne.

Angell zwraca nadto uwagę, że większa ruchliwość horyzontalna, obserwowana w wielkich miastach amerykańskich w postaci wielkich skoków awansu, jak i degradacji oraz gwałtownych zmian pozycji społecznych, powodowała różne zachowania patologiczne.

Jako trzeci rodzaj czynników warunkujycych dezintegrację wymienia się heterogeniczność i złożoność grupy. Im bardziej wzrasta heterogeniczność (a więc niejednorodoność, zróżnicowanie) członków danej grupy oraz im bardziej wzrasta jej złożoność, tym bardziej wzrasta dezintegracja normatywna grupy

1

Całość tych badań została ogłoszona w pracy: R. C. A n g e 1 1, The Morał Integration of American Cities, Chicago 1951.