Obraz8 (37)

mają także szerokie zastosowanie w kolorymetrii, np. przy oznaczaniu mie-dzi(H) dietyloditiokarbaminianem sodu, EDTA maskuje jony: kobaltu, niklu, żelaza, manganu, kadmu, ołowiu i cynku. W analizie chemicznej wykorzystuje się również demaskowanie, czyli uwalnianie jonu z kompleksu w celu przeprowadzenia z nim dalszych reakcji, np. z cyjankowego kompleksu cynku uwalnia się cynk, przez związanie jonów cyjankowych za pomocą aldehydu mrówkowego.

Oprócz miareczkowania i maskowania kompleksy odgrywają znaczącą rolę w różnych działach chemii analitycznej. W analizie strąceniowej i Wagowej wykorzystuje się związki kompleksowe, które tworzy liczna grupa odczynników organicznych, np. strącanie niklu(II) dimetyloglioksymem. W metodach rozdzielania ekstrakcyjnego często stosuje się nieorganiczne substancje kompleksotwórcze, np. jony chlorkowe, bromkowe, fluorkowe.

Reakcje tworzenia się kompleksów wykorzystuje się również w procesach redoks (patrz rozdz. 4.3.3), np. jodometryczne oznaczanie żelaza(lll). Żelazo(II) miareczkuje się mianowanym roztworem jodu w obecności jonów fluorkowych, które wiążą powstające jony żelaza(HI) w kompleks fluorkowy. Potencjał normalny Fe³⁺/Fe²⁺ = 0,77 V, a [FeFe]³7Fe²⁺ = 0,36 V.

Reakcje kompleksowania pozwalają na elektrolityczne wydzielanie i rozdzielanie metali z roztworów, w których znajdują się one w postaci kompleksów np. cyjankowych, aminowych. Możliwość tworzenia związków koordynacyjnych (najczęściej fluorkowych, chlorkowych, winiano-wych, itp.) pozwala na rozpuszczanie odpornych chemicznie metali: złota, niobu, cyrkonu.

Literatura

1.    Hulanicki A., Reakcje kwasów i zasad w chemii analitycznej, PWN, Warszawa 1992.

2.    Pajdowski L., Chemia ogólna, PWN, Warszawa 1997.

3.    Minczewski J., Marczenko Z., Chemia analityczna, 1.1, Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa, PWN, Warszawa 1997.

4.    Minczewski J., Marczenko Z., Chemia analityczna, t. II, Analiza ilościowa, PWN, Warszawa 1997.

5.    Cygański A., Chemiczne metody analizy ilościowej, Wyd. Naukowo--Techniczne, Warszawa 1994.

6.    Domka F., Chemiczne metody analizy ilościowej, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 1994.

133