Obraz7 (31)

Zasada przerobu smoły poluga na Jej podzielaniu w procesie destylacji na odpowiednie frakcjo olejowe, które skupiają zwykle .kilka głównych składników. Większośó związków wyodrębnia się ze smoły nie pojodynczo, lecz ■ jako mieszaniny, któro znajdują bezpośrednie zastosowania przemysłowe. Surowa smole dostarczana do zakładów przetwórczych zawiera zwykle wodę-w ilości ok. 5%. Przed skierowaniem jej do właściwego przerobu przez destyleoją musi być poddana odwodnieniu do zawartości .ok, 0,5%. Operację tę przeprowadza się w kolumnie odwadniającej, ogrzewając wstępnie smołę w piecu rurowym do temp. 120°C i podając do kolumny jako aubatancją pomocniczą olej lekki, który tworzy z wodą łatwo destylujący azeotrop (rys. 32). i .    i    M

Skroplony deatylat rozwarstwia się. Dolną warstwę stanowi woda pogazowa, natomiast górną -.olej lekki zawracany do smoły surowej. Odwodnioną smołę, ogrzaną do tamp. 360°C w części radiacyjnej pieca rurowego, doprowadza ałą do kolumny pakowej. W urządzeniu tym smoła dzieli się na dwie częścii destylat.- olsj smołowy oraz pozostałość podestylacyjną -pak. Olej smołowy w kolumnie rsktyfikacyjnej podlega rozdziałowi na szereg frakcji o zakresach temperatur wrzenia przedstawionych w tab. 30. Otrzymane oleje stanowią albo produkty gotowe, albo kieruje się je do delezej przeróbki stającej na celu wydzielenie z nich wybranych związków chemicznych. Z kolumny rektyfikacyjnej odbiera się stałą pozostałość nazywaną olejem chryzenowym (lub olejem antracenowym II), który dołącza się zwykle do paku. Jak wynika z tab. 30, ponad 75% masy smoły stanowi pak 1 składniki wysokowrząco. W tab. 31 przedstawiono najwalniajszo związki chemiczne występujące w poszczególnych olejaoh smołowych.

* * ' ⁴ i    ,

.i Charakterystyka produktów otrzymanych w wyniku destylacji I. *    smoły węglowej

1. Olej lekki stanowi substancję pomocniczą stosowaną do odwadniania surowej smoły węglowej. Podstawową jego ilość dołącza się do surowego benzolu i wspólnie przerabia.

Tabela 30

Frakeje smoły węglowej

Nazwa frakcji*	Zakres temperatur wrzenia 1 (°C)	Wydajność (% wag.)<
Oloj lekki	do 170	0,5
Olej karbolowy	170-220	3,0
Oloj naftalenowy	220-240	12,0
Olej płuczkowy Olej antracenowy. Z	240-280	6,5
	280-350 -	8,0
Olej chryzenowy (antracenowy ZI)	pozostałość z kolumny rektyfikacyjnej	10,0
Pak	pozostałość z kolumny pakowej	60,0

Podstawowa składniki zawarte w olejach smołowych-{% wag.)

Tabela 31

lt Olej lekki		2. Olej karbolowy
m- i p-Ksyleny	25,9	Naftalen	23,3
Toluen	13,4	Fenol	14,0
Indan	9,3	o-, n- i p-Krezol	12,3
o-Keylen i kumen	7,5	Znden	10,9
Styren	7,0	Zndan	8.9
m- i p-Btylotoluen	5, i	Metyloindeny i matylokumerony	6,0
Benzen	2.1
3.'*Olej naftalenowy		4. Olej płuczkowy
Naftalen	73,6	Dimetylonaftaleny	32,9
Acenaften	3,7	Naftalen	17,8
2-mutylonaftalon	3.6	Acenaften	13.0
Chinoliny	3,2	2-metyłonaftełen	11.4
Dimetylonaftaleny	2,2	Tlenek difenylu	6.9
Tionaften	1.5	Fluoren	6.1
5. Olej antracenowy		6. Olej chryzenowy
Antracen	10,9	Zawiera składniki o temp. wi *	ISO-
■ Fenantren i karbazol	29,1	-420°C. W największej ilości wystę-
^1Kluoren	6, 5	poją antracen, chryzen, piren	fis-
Acenaften	.• 4,6	orda
Naftalen	6,1
-Tlenek difenylu	3,5

_a:    2. Olej karbolowy - wydziela się z niego składniki kwaśne (fenol,

krezole i kaylenole) oraz zasady pirydynowe (pirydynę, pikoliny, lutydy-ny i kolidyny).

Wydzielenie fenolu i jego homologów polega na traktowaniu oleju karbolowego wodnym 10-prooentowym roztworem NoOH (rys. 33). W oleju pozostają składniki obojętne i zasadowe, natomiast fenolany przechodzą do fazy wodnej i

ArOH ♦ : NoOH -* ArONo • H_aO .

Roztwór wodny fenolanów po oddzieleniu warstwy olejowej poddaje się klarowaniu, ożyli przsdmuchuje się roztwOr fsnolanów parą wodną, i czasie tej operaoji następuje odpędzenie z parą wodną pozostałych składników zasadowych i obojętnych. Kolejnym etapem jest eeturacja polegejąca na wydzieleniu kwasów karbolowych (fenoli) za pomocą ditlanku węgla:

2 ArONo    ♦    CO_a    *.    H_aO    -*    2 ArOM    * No_aCO_a

ArONo    •    CO_a    •    H_aO    —*    ArOH •    NoHCO_a -

1S1

152