Obraz2 (20)

będą widoczne od spodu samochodu, na obudowie sprzęgła.

Niepożądanym zjawiskiem jest zwiększanie objętości oleju, ponieważ świadczy o przedostawaniu się do miski płynu chłodzącego. Prowadzi to do rozcieńczenia oleju, a w rezultacie do przyspieszonego zużycia niedostatecznie smarowanych elementów silnika. Płyn chłodzący może przedostać się do układu smarowania poprzez uszkodzoną uszczelkę głowicy bądź, rzadziej spotykane, pękniętą ściankę głowicy lub kadłuba. Obecność płynu w misce olejowej można rozpoznać po zmienionym zabarwieniu oleju, który na wskaźniku bagnetowym lub korku wlewu będzie miał postać emulsji mleczno-kakaowej.

Poziom oleju należy sprawdzać, gdy silnik jest zimny. Powinien znajdować się między znakami MIN i MAX na wskaźniku bagnetowym.

Świeży olej należy dolewać wtedy, gdy poziom oleju znajduje się przy dolnym znaku. Niższy poziom można utrzymywać zimą, silnik będzie wtedy szybciej uzyskiwał właściwą temperaturę. Latem jednak powinno się utrzymywać poziom oleju bliżej maksymalnego, zapewni to lepsze chłodzenie silnika.

Do uzupełniania powinno się stosować olej o zbliżonym gatunku do użytkowanego. Można mieszać ze sobą oleje mineralne pochodzące od różnych producentów. Większość wytwórców olejów syntetycznych dopuszcza ich mieszanie z olejami markowymi tej samej klasy lepkościowej i jakościowej.

Uwagal Nie wolno nalewać oleju powyżej znaku MAX. Nadmiar oleju trzeba usunąć, ponieważ w przeciwnym razie mogą ulec uszkodzeniu uszczelniacze wału korbowego lub katalizator w układzie wydechowym.

WYMIANA OLEJU

Nieuchronnym zjawiskiem występującym podczas pracy oleju w silniku jest zmiana jego właściwości spowodowana starzeniem. Na stopień starzenia składają się stopień utlenienia jego niektórych składników oraz intensywność zanieczyszczenia oleju z zewnątrz, na przykład przedmuchami z komór spalania, wodą z atmosfery lub z układu chłodzenia, kurzem i cząsteczkami metalu startymi z elementów silnika. Nadmierne utlenienie oleju powoduje wzrost lepkości, a to z kolei grozi zapieczeniem pierścieni tłokowych lub zablokowaniem kanałów olejowych.

Ilość zanieczyszczeń w oleju nie zależy wyraźnie od jego jakości, natomiast jest związana z warunkami eksploatacji i stanem technicznym silnika. Z kolei stopień

Pozostaje jeszcze wybór konkretnego oleju z szerokiej oferty firm olejowych. Należy wiedzieć, że stosowana wcześniej technologia produkcji olejów silnikowych, polegająca na wprowadzaniu do oleju bazowego poszczególnych dodatków uszlachetniających indywidualnie, została zaniechana. Dziś bazy olejowe są wszędzie na świecie takie same, zaś dodatki uszlachetniające wytwarza w pakietach jedynie kilka firm specjalistycznych. Oleje w każdej klasie jakościowej powinny być więc teoretycznie takie same. Odstępstwa od norm są już tylko wynikiem braku rzetelności producentów. Przy zakupie oleju należy więc wybierać produkt renomowanej firmy, która nie może pozwolić sobie na obniżenie reputacji. Można również brać pod uwagę dostępność oleju w handlu (w razie „dolewki"), poręczność opakowania, cenę.

SPRAWDZANIE POZIOMU OLEJU Częstotliwość kontroli poziomu oleju w misce olejowej jest uzależniona od stanu technicznego silnika. Im silnik ma większy przebieg, tym częściej należy to robić. Trzeba przyjąć, że okresy między kolejnymi kontrolami stanu oleju nie powinny być dłuższe niż co 1000 km. Przeprowadzając częste kontrole, można się zorientować w tempie ubywania oleju w silniku.

Stopniowe zmniejszanie się ilości oleju jest zjawiskiem normalnym, jeżeli nie przekracza około 0,5 dm³ na 1000 km przebiegu. Wartość ta odnosi się do średnich parametrów eksploatacyjnych (temperatury otoczenia. prędkości jazdy, częstości uruchomień). W miarę wzrostu przebiegu samochodu zużycie oleju stopniowo wzrasta, nawet do 1 dm³ na 1000 km. Jest to zjawisko normalne, spowodowane stopniowym zużyciem tłoków, pierścieni tłokowych, cylindrów lub uszczelniaczy zaworów. Towarzyszy temu niebieskie zabarwienie spalin, które początkowo pojawia się tylko przy gwałtownym naciśnięciu na pedał przyspieszenia, a z biegiem czasu zaczyna stale ciągnąć się za samochodem.

Zbyt szybkie ubywanie oleju świadczy o nieszczelności w silniku. Wykrycie wycieków oleju nie jest trudne. Sygnałem świadczącym o dużych nieszczelnościach są plamy oleju pod samochodem. Mniejsze można zlokalizować po umyciu silnika i przejechaniu kilkudziesięciu kilometrów. Wcześniej warto połączenia i uszczelnienia silnika pokryć z zewnątrz kredą lub posypać talkiem. Świeże plamy oleju wskażą wówczas nieszczelne miejsce. Są lo zwykle okolice korka wlewu oleju, pokrywy głowicy, pokrywy napędu rozrządu, miski olejowej lub przedniego uszczelniacza wału korbowego. Wycieki spod tylnego uszczelniacza wału

utlenienia oleju wynika z jego jakości Oba | te czynniki limitują czas niezawodnej pracy ! oleju. Przy czym w silniku, w którym są ] elementy z konstrukcyjnie małymi luzami 1 (np. z popychaczami hydraulicznymi lub I turbosprężarką), będzie bardziej decydują- ] ca ilość zanieczyszczeń absorbowanych I przez olej.

Nie ma ogólnych krytenów, które pozwalałyby jednoznacznie stwierdzić, że olej jest 1 już całkowicie przepracowany i należy go ^ wymienić. Z pewnością me jest takim kryte- !■ rium zmiana barwy na ciemnobrunatną. I Producenci silników i firmy olejowe przyjmu- y ją czasem całkowicie odmienne kryteria wymiany oleju. Tak więc olej. który utracił już swoje właściwości w jednym silniku, może jeszcze przez długi czas zapewnić bezawaryjną pracę innego, o mniejszych ■ wymaganiach.

Producent silnika podaje tzw. bezpiecz- I ne okresy wymiany oleju, przewidziane na najcięższe warunki eksploatacji, a ustalone w wyniku długotrwałych badań drogowych. ' Podczas łagodnej eksploatacji można okresy wymiany zalecane przez fabrykę wy- | dłużyć (nawet do 50%), szczególnie j w przypadku stosowania oleju o wyższej od • zalecanej klasie lepkości. Na przykład stosowanie oleju syntetycznego zamiast minę- ] ralnego pozwala wydłużyć okres wymiany j oleju o 50+100%. Zaleca się unikać wydłu- j żania okresu wymiany w silniku z turbosprę- i żarką.

Nie jest z kolei racjonalne skracanie su- I gerowanych okresów wymiany, ponieważ t podnosi to niepotrzebnie koszt eksploatacji | samochodu, a ponad to zbyt częste wymia- * ny prowadzą do zużycia silnika. Skrócenie j okresu między wymianami oleju w silniku I jest wskazane tylko wtedy, gdy:

4 olej został zanieczyszczony (np płynem chłodzącym);

4 silnik pracuje z niewielkimi przebiegami, I ale w ekstremalnie trudnych warunkach ] (np. stale jest niedogrzany);

4 olej był w silniku ponad rok, kiedy samochodu prawie wcale nie użytkowano.

Do wymiany powinno się stosować olej tego samego gatunku co poprzedni. Nie I zaleca się zastępowania oleju klasy nizszej I wyższą w silniku już wyeksploatowanym, ] a więc zanieczyszczonym osadami, ponie- I waż może to spowodować wycieki z silnika, i a nawet jego awarię. Zmieniając gatunek I oleju, nie trzeba koniecznie płukać silnika, j dotyczy to również wymiany oleju minerał- I nego na syntetyczny.

Po wymianie oleju i pierwszej jeżdzie za- j wsze należy sprawdzać, czy nie ma wycie- j ków oleju w okolicach filtra i korków wlewu j oraz spustu oleju.

KRZYSZTOF TRZECIAK

	1. Klasa lepkości flp Specyfikacje 1
w Właściwości olei podawane są	3.    Wskaźnik lepkości 4.    Gęstość w 15°C, kg/dm^3 5.    Temperatura zapłonu, VO, °C	\1 J |l j| ■ PRfCGkAO ■
w następującej kolejności:	6. Temperatura płynięcia, °C	■ uKicmoowoi ■ |2000l
	7. Liczba zasadowa (TBN), mg KOH/g