Obraz (1122)

tautomeria keto-enolowa na pokładzie acetonu

CH2=CH-OH

enol

M

ch₃-c aldehyd

tautomeria keto-cnolowa na przykładzie aldehydu octowego (nie używamy określenia .tautomeria aldehydo-enolowa")

Tautomerię aldehydów i ketonów nazywamy tautomer-ią keto-enolową, Alkohole z grupą OH przy podwójnym wiązaniu C=C nazywamy enolami. Enole istnieją w równowadze z formami ketonowymi. Koniecznym warunkiem tautomerii jest obecność atomów wodoru w położeniach a względem grupy karbonyiowej.

Położenie równowagi w tautomerii keto-enołowej zależy przede wszystkim od budowy cząsteczek. Mniejsze znaczenie mają czynniki zewnętrzne, takie jak temperatura i rodzaj rozpuszczalnika. Stałe równowagi taulomerycznej zmieniają się w bardzo szerokich granicach, jak o tym informują przykłady w tab. 13.1. Na jednym końcu skali leżą najprostsze aldehydy i ketony, takie jak aldehyd octowy i aceton, których enole występują w stanie równowagi w minimalnych, zaledwie wykrywalnych stężeniach. Skrajnym przypadkiem z drugiego końca skali jest fenol, związek istniejący jedynie w formie enolowej.

Enolowa forma aldehydu octowego jest potocznie nazywana alkoholem winylowym. Nie można wyodrębnić tego alkoholu z mieszaniny tautomerycznej, ale znane są jego pochodne, na przykład etery.

Tabela 13.1. Wpływ budowy ketonów na położenie równowagi keto-enolowej

Forma ketonowa	Forma enolowa	Zawartość enolu w równowadze, %
CH3-ę-CH3 0	OH	10**
SIS 0 0	CH^-C-CH, HO 0	10*^2
o	O^oh	li
M CHj-C-CHj-C - $ 'OCjHj	J^3 CHj-OCH-C OH OCjHj	7,5
c^cą-ę-cą 0 0	CH3-C-CH=C-CH3 0 OH	80
CĄ-c-GH^-cą 0 0	C6H5-C=CH-ę.GH3 OH 0	99
	O^-0®	100

13.4. Kwasowe i zasadowe własności aldehydów i ketonów

Aldehydy i ketony są bardzo słabymi zasadami

Grupa karbonylowa ma własności zasadowe, bo może przyłączać proton z powodu obecności wolnych par elektronów przy atomie tlenu.