Obraz (1504)

136 Ocena płynności prmlNięhiorslWH

zobowiązań) oraz poziomem aktywów obrotowych. Pogorszenie bądź utrata płynno ści finansowej (brak zdolności do regulowania zobowiązań zgodnie z terminem ich zapadalności) powodują wzrost kosztów finansowych, utratę zaufania, trudności w pozyskiwaniu kontrahentów, trudności w pozyskiwaniu dodatkowych źródeł kapitału oraz przyczyniają się do zmniejszenia rentowności przedsiębiorstwa.

Przez pojęcie utraty płynności finansowej jest rozumiana sytuacja, gdy w danym momencie przedsiębiorstwo nie jest w stanie pokryć swoich wydatków operacyjnych (kosztów działalności) i finansowych (spłaty zobowiązań finansowych) z bieżących przychodów i środków zakumulowanych we wcześniejszych okresach. Natomiast przez pojęcie niewypłacalności jest rozumiana trwała niezdolność przedsiębiorstwa do pokrycia swoich zobowiązań, wynikająca z faktu, że wartość jego zobowiązań przekracza wartość majątku. Oznacza to, że wypłacalność jest pojęciem szerszym od płynności finansowej oraz zdolności płatniczej — odnosi się do możliwości oddania wszystkich długów, zarówno w krótszym, jak i dłuższym czasie.

Płynność finansowa jednostki gospodarczej zależy od wielu czynników, takich jak: wartość aktywów obrotowych, zdolność majątku przedsiębiorstwa do przynoszenia zysków, struktura aktywów przedsiębiorstwa, struktura kapitału, struktura zobowiązań, sprawność w zakresie zarządzania kapitałem obrotowym (pracującym), wartość sprzedaży, jakość sprzedawanych dóbr i usług, polityka i działalność w zakresie sprzedaży i zaopatrzenia, organizacja przedsiębiorstwa, sprawność i kwalifikacje kadry kierowniczej, rodzaje powiązań przedsiębiorstwa z bankami i rynkami finansowymi, możliwości pomocy finansowej ze strony budżetów lokalnych lub budżetu państwa [Olszewski, 1992],

Wymienione czynniki są bardzo zróżnicowane i wskazują, że ocena płynności finansowej nie powinna się sprowadzać wyłącznie do czynników ekonomiczno-finansowych. W praktyce jednak oceny płynności finansowej dokonuje się na podstawie wskaźników płynności. Wskaźniki te są związane ze statycznym ujmowaniem płynności.

Płynność w ujęciu statycznym informuje o bieżącej zdolności podmiotu do spłaty zobowiązań w danym momencie — w dniu, w którym sporządzono bilans. Może ona być ujmowana jako porównanie aktywów obrotowych (z uwzględnieniem stopnia ich płynności) i zobowiązań bieżących (ujętych według stopnia wymagalności) lub w postaci wskaźników płynności.

Płynność w ujęciu dynamicznym obejmuje pewien okres i informuje o operacjach finansowych, jakie nastąpiły w trakcie tego okresu. Analiza płynności w ujęciu dynamicznym jest oparta na rachunku przepływów pieniężnych.

4.2. Wskaźniki płynności finansowej

W statycznym ujęciu płynności finansowej wyróżnia się trzy stopnie płynności:

•    płynność uwarunkowaną obrotem;

•    płynność uwarunkowaną wpływami;

•    płynność gotówkową.

Stopniom płynności odpowiadają określone wskaźniki płynności. W literaturze przypisuje się im określone poziomy płynności, przyjmując za punkt wyjścia płynność środków gospodarczych (ujętych w aktywach obrotowych) w relacji do zobowiązań bieżących (kapitałów obcych krótkoterminowych). Uwzględniając budowę aktywów bilansu zgodnie z zasadą wzrastającej płynności (odstępstwo dotyczy jedynie rozliczeń międzyokresowych), przedstawionym stopniom płynności można przyporządkować wielkości od I do III.

Podstawowym wskaźnikiem oceniającym płynność finansową, dostarczającym Informacji o możliwościach uregulowania krótkoterminowych zobowiązań na podstawie stanu aktywów obrotowych, jest wskaźnik bieżącej płynności, obliczany w formie relacji:

Aktywa obrotowe

Zobowiązania bieżące

Wskaźnik bieżącej płynności (traktowany jako I poziom płynności) informuje, ile in/.y aktywa obrotowe pokrywają zobowiązania bieżące.

Ponieważ aktywa obrotowe charakteryzują się różną płynnością, utrudnione jest określenie wielkości wzorcowej tego wskaźnika. Wielkość wzorcowa, przyjęta przez banki do oceny płynności finansowej dla wielu branż, mieści się w przedziale 1,3-2,0. W przypadku konkretnego przedsiębiorstwa zależy ona jednak od specyficznych warunków jego działalności.

Przyjęcie wzorcowego wskaźnika w wysokości 2 oznacza, że aktywa obrotowe, traktowane jako środki płatnicze, zawierają składniki majątkowe o niedużej płynności, składniki, których zamiana na gotówkę wymaga czasu i kosztów, a nawet może się wiązać z częściową utratą wartości (np. sprzedaż materiałów poniżej kosztów nabycia). Dwukrotne pokrycie zobowiązań krótkoterminowych aktywami obrotowymi ma zapewnić względną wypłacalność bieżącą. Bardzo wysoki poziom wskaźnika bieżącej płynności (3 i więcej) świadczy najczęściej o nieefektywnym działaniu, sugeruje występowanie nadmiernych środków obrotowych w postaci:

•    nie zainwestowanych środków pieniężnych;

•    nadmiernych zapasów;

•    trudno ściągalnych należności.

Niski poziom tego wskaźnika (1 i poniżej) oznacza występowanie trudności płatniczych lub ich zapowiedź ze względu na brak aktywów obrotowych na pokrycie zobowiązań bieżących.

Zarówno wysoki, jak i niski poziom bieżącej płynności powinny stanowić przesłankę dla poszukiwań przyczyn takiego stanu rzeczy.

Ponieważ w majątku obrotowym zawarte są zapasy (w szczególności zapasy materiałów i surowców, które dopiero będą przekazane do produkcji) oraz rozliczenia międzyokresowe (które mogą być wliczone jedynie do kosztów następ nego okresu), a więc aktywa obrotowe o małej płynności, wskaźnik bieżącej płynności powinien być uzupełniony wskaźnikiem szybkiej płynności.