obraz4 (30)

PRÓBY INICJACYJNE: WARKOTKA I OBRZEZANIE Tam w Australii, gdzie nie praktykuje się usuwania siekacza, inicjacja dojrzałościowa zawiera na ogól obrzezanie,, po którym w pewnym odstępie czasu następuje nowy zabieg - podcięcie moszny^{1 2 3 4 5}/. Niektórzy etnolodzy uważają obrzezanie australijskie za nowe zjawisko kulturowe². Według W. Schmidta i F. Speisera, zwyczaj ten miałby zostać przeniesiony do Australii przez falę kulturową pochodzącą z Nowej Gwinei'. Bez względu na swe pochodzenie^óbrzezam^ stanowi obrzęd dojrzalościowy w pełnym tego słowa znaczeniu zarowncyw całej Oceanii, jak i w Afryce, a poświadczone jest także u-niektórych ludów Ameryki Północnej i Południowej^ Jako inicjacyjny obrzęd dojrzalościowy - jest najszerzej, niemal uniwersalnie rozprzestrzenione. Nie musimy się tu zajmować tym problemem w całej jego złożoności. 2 konieczności ograniczymy się do kilku jego aspektów, a zwłaszcza do relacji między obrzędem obrzezania a objawieniem rzeczywistości religijnych.

Od razu uderza nas fakt, że w Australii, tak jak i gdzie indziej,[obrzezaniej uchodzi za dokonywane nie przez ludzi, ale iprzez Istoty boskie lub „demonicznej Nie jest czystym powtórzeniem aKtu ustanowionego przez Bogów lub herosów kulturowych w czasach mitycznych. [Implikuje aktyw-.... na obecność Istot nadłudzkiobf Jd Aruntów kobiety i dzieci, słysząc war-kotki, wierzą, że jest to głos Wielkiego Ducha Twanyirrika, który przyszedł zabrać chłopców. Istotnie, w momencie obrzezywania chłopców daje się im warkotki (chuńnga)⁵: uważa się więc, że to sam Wielki Duch dokonuje zabiegu. Wedle informacji Strehlowa, Aruntowie wyobrażają sobie przebieg ceremonii w następujący sposób: nowicjusza prowadzi się przed Twanjiraka, który mu mówi: „spójrz na gwiazdy!” Gdy chłopiec podnosi głowę, Wielki Duch mu ją odcina. Nazajutrz, gdy zaczyna się rozkładać, oddaje mu ją i wskrzesza go⁶. U Pitjandjarów z lasu wychodzi mężczyzna z kawałkiem krzemienia, obrzezuje nowicjuszy i natychmiast znika⁷. U Karadjeri neofita jest obrzezywany na siedząco, z zawiązanymi

1

   Zob. lista plemion, które praktykują obrzezanie, lecz nie znają podcięcia w: F. Speiser, Ober Jnitiationen in Australien und Neuguinea, s. 82-84, i w: Ad. E. Jensen, Beschneidimg und Reifeżeremonien bei Naturuolkern (Stuttgart 1933), s. 105.

2

   Por. F. Grabncr, Kulturkreise in Ozeanien („Zeitschrift fur Ethnologie”, 1905, s. 28-53, 764—766), s. 764; F. Speiser, Ober Initiationen, s. 197.

3

   W. Schmidt, Die Stellung der Aranda („Zeitschrift fur Ethnologie”, 1908, s. 866 nn.), zwłaszcza s. 898-900; F. Speiser, Ober die Beschneidimg in der Sudsee („Acta Tropica”, I, 1944, s, 9-29), s. 27. Speiset) widzi w obrzezaniu ausjranezyjski element kulturowy, rozprzestrzeniony z IndonezjTęło Melanezji i Australii.

4

¹ Por. Ad. E. Jensen, Bescbneidung, s. 21 nn., s. 73 (Afryka), s. 115-128y5bre*'Arneryki).

5

³ Spencer i Gillen, The Arunta, I, s. 202 nn.; por. także The Northern Tribes of Central Australia, s. 334 nn., 342 nn. Warkotka ucieleśnia mitologię Istoty nadprzyrodzonej Djamar: przez potrząsanie warkotką uobecnia si^ Djamar? por. Wortns, Djamar, the Creator, s. 657.

6

   C. Strehłow, Die Aranda - und Loritja-Stamme in Zentralaustralien, IV (Frankfurt ant Main 1920), s. 24 nn.

7

   N-B. Tindale, Initiation among the Pitjandjara Nathes, s. 218-219.