Obraz (1799)

176

Rob amoniaku w redukcji Bircha polega na wytwarzaniu tzw. solwatowa-nych elektronów, które tworzą się, gdy sód lub lit rozpuszczają się w ciekłym amoniaku. Redukcja przebiega w czterech etapach, polegających na kolejnym przyłączaniu elektronów i protonów. Dawcą protonów jest alkohol a produktami pośrednimi są anio no rodniki i k arbo aniony

Aniony z niesparowanymi elektronami nazywamy anionorodnikaml

rodnik

anionorodnik

karboanion

mechanizm redukcji metodą Bircha

Reakcje utlenienia

Mała reaktywność aromatycznych pierścieni wyraża się także w ich odporności na utlenianie. Można wprawdzie utlenić benzen, ale wymaga to ostrych warunków reakcji i prowadzi do destrukcji pierścienia. Reakcje takie są wykonywane w przemyśle, np. przez utlenienie benzenu otrzymuje się bezwodnik kwasu maleinowego, a z naftalenu powstaje bezwodnik kwasu ftalowego. Oba te związki służą do produkcji tworzyw sztucznych.

O

bezwodnik ftalowy

Odporność pierścienia benzenowego pozwala na utlenianie łańcuchów bocznych bez naruszenia układu aromatycznego. Jest regułą, że łańcuchy boczne utleniają się przy tym atomie węgla, który jest bezpośrednio połączony z pierścieniem. Produktem utlenienia jednoalkilowych pochodnych benzenu jest zawsze kwas benzoesowy, niezależnie od długości łańcucha. Warunkiem utlenienia jest jednak obecność przynajmniej jednego atomu wodoru przy utlenianym atomie węgla. Dlatego nie ulega utlenieniu t-butylobenzen.

C₆H₅CH₂CH₂CH₃-C₆H₅COOH

propylobenzen

kwas benzoesowy t-butylobenzen len węglowodór nie

utlenia się do kwasu benzoesowego

7.11. Chlorowanie w łańcuchu bocznym

Alkilowe pochodne benzenu można chlorować zarówno w pierścieniu jak w łańcuchu bocznym. Miejsce reakcji zależy od warunków eksperymentalnych. Łańcuchy boczne są grupami alifatycznymi a zatem zachowują sie jak alkany i ulegają chlorowaniu tylko w warunkach sprzyjających reakcjom rodnikowym.