Obraz (623)

3. Budowa zdania

—    wypowiedzenia składowe okolicznikowe stopnia i miary:

Im jesteśmy starsi, tym stajemy się bardziej doświadczeni.

W miarę zbliżania się matury, ogarniał nas niepokój.

Kto dziś jest jeszcze tak naiwny, że wierzy reklamom?

—    wypowiedzenia składowe okolicznikowe celu:

Podporządkowała swoją karierę zawodową temu, żeby dowieść rodzinie swoich wyjątkowych talentów artystycznych.

Podporządkowała swoją karierę zawodową temu, żebyście mogłi się kształcić.

Przy zgodności odniesienia podmiotów w obu wypowiedzeniach składowych, wypowiedzenie okolicznikowe celu jest oznajmieniem, które zawiera formę bezokolicznika. Jeżeli odniesienia podmiotów są różne, to wypowiedzenie podrzędne okolicznikowe celu jest zdaniem, które obowiązkowo zawiera formę czasownika o wartości czasu „przeszły” z morfem osoby-liczby również obligatoryjnie tworzącym jedno słowo z formą spójnika, por.:

*    Podporządkowała swoją karierę zawodową temu, żeby możecie się kształcić.

*    Podporządkowała swoją karierę zawodową temu, żeby mogłiście się kształcić.

—    wypowiedzenia składowe okolicznikowe przyczyny:

Marysia nie przyszła na spotkanie, bo / ponieważ / gdyż zachorowała na grypę.

Wyjechaliśmy w nieznane, chcieliśmy bowiem poznać smak przygody. Cieszę się bardzo, że cię spotykam.

Zamilkł dlatego, że nie chciał znów pokłócić się z rodzicami o ubranie. Szczęśliwi (są ludzie) łagodni, albowiem oni odziedziczą ziemię. (Biblia Poznańska, Mt., 5, 5)

—    wypowiedzenia składowe okolicznikowe warunku:

Jeżeli pojadę do Krakowa, to przywiozę ci precle.

Będziemy wam wdzięczni, jeśli weźmiecie naszego kota na przechowanie. Gdybym zobaczyła Janka, przekazałabym mu nasze uwagi.

Już ja bym mu powiedziała coś do słuchu, bylebym go tylko spotkała. Skoroście już przyjechali, rozgośćcie się.

Jakbym / Żebym mogła wyjechać, tobyście mnie tu nie widzieli.

477