OKa1 05

r- MODELARSTWO KOLEJOWE-

Opracowanie i tekst:

BOGDAN POKROPIŃSKI

rysunki kreślił

EDWARD POKROPIŃSKI

Parowóz

Fot. archiwum Bogdan Pokropiński 111 Jerzy Szeliga 141

rarytas

w polskich zbiorach

Dane
techniczno-
eksploatacyjne
Szerokość toru	1435/1524 mm
Cylindry (średnica/skok tłoka)	- 320x520 mm
Średnica kół napędnych	• 1500 mm
Średnica kół tocznych	-1050 mm
Prędkość konstrukcyjna	- 75 km/h
Powierzchnia ogrzewalna kotła	- 50,7 m^2
Powierzchnia przegrzewacza	-21,8 m^2
Ciśnienie pary w kotle	14 MPa
Masa parowozu próżnego	- 29,81
Masa parowozu w stanie służbowym - 37,21
Zapas wody	- 3,3 m^3
Zapas węgla	* 1*71

W

■ ■ zbiorach Muzeum Kolejnictwa w Warszawie jest parowóz z lat 20. naszego wieku, o interesującej konstrukcji i niespotykanym już układzie osi, z jedną tylko osią napędną. Parowozy takie dominowały w kolejnictwie światowym do połowy ubiegłego wieku, rodzi się więc pytanie, dlaczego do takiej konstrukcji wrócono po upływie prawie wieku?

Oto po roku 1920 koleje łotewskie eksploatowały linie o kilku szerokościach torów: 600, 750, 1435 i 1524 mm, przeważnie o słabej nawierzchni, zwłaszcza na trasach lokalnych. Pierwotne plany obsługi tych linii wagonami silnikowymi spełzły na niczym, gdyż Łotwa nie miała dostatecznego zaple-! cza technicznego, a zakup takich wagonów byt przedsięwzięciem bardzo drogim. Zdecydowano się więc zamówić w fabrykach niemieckich lekki parowóz do obsługi ruchu pasażerskiego, z możliwością łatwego przestawiania z toru 1435 mm na tor 1524 mm i odwrotnie.

Pierwsze trzy takie parowozy, o numerach fabrycznych 4635, 4636 i 4637, zostaty wykonane w roku 1928 w niemieckiej fabryce Hohenzollern.

Parowóz OKa 1

		•

Parowóz OKa 1

Na kolejach łotewskich otrzymały one oznaczenia Tk231, Tk232 i Tk233.

Maszyny te miały układ osi 1A1 (wg polskich oznaczeń a), pierwsza oś była przesuwna, druga napędna sztywna, a trzecia na dyszlu systemu Bissela. Do dociążenia osi napędnej przy ruszaniu lub trudnym podjeżdzie zastosowano urządzenie uruchamiane sprężonym powietrzem, zwane booster, zwiększające nacisk osi z 12,51 do 17,51. Ostoja była wykonana z blachy grubości 18 mm i wzmocniona poprzecznicami.

Kocioł parowozu składał się z trzech części: dymnicy, w której mieścił się przegrzewacz pary systemu Schmidta, walczaka średnicy 1200 mm i długości 3000 mm i stojaka. W stojaku znajdowała się miedziana skrzynia ogniowa z rusztem 1100x1000 mm. W walczaku było 26 płomienie średnicy 100,5 mm i 55 płomieniówek średnicy 39,5 mm. Na kotle umieszczono dwa kołpaki: w jednym byty dwa zawory zasilające i korytkowy oczyszczacz wody, w drugim - zaworowa przepustnica systemu

Wagnera oraz zawory bezpieczeństwa systemu Alfa. Na dnie walczaka znajdował się osadnik i odmulacz systemu Strubego. Kocioł byt zasilany przez in-żektor ssąco-tłoczący systemu Strubego i pompą z podgrzewaczem wody systemu Knorra-Tolkiena.

Dokończenie na str. 36

34

MODELARZ 5/1999