OMiUP t2 Gorski89

7.5.7. ŚRUBY NAPĘDOWE Z MOŻLIWOŚCIĄ OBROTU WOKÓŁ OSI PIONOWEJ

Bardzo efektywnym i skutecznym w działaniu urządzeniem sterowym są tzw. śrubo-stery, czyli śruby napędowe statku z możliwością obrotu wokół osi pionowej. Nazywane bywają one też pędnikami azymutalnymi. Wskutek obrotu można skierować napór śruby napędowej w dowolnym kierunku w zakresie 360° i dzięki temu uzyskać moment obracający statek. Śrubo-stery spełniają zadanie podobne do działania pędnika Voitha-Schneidera i wykonują równocześnie dwie czynności: napędzają statek i sterują nim.

Na rys. 7.110 pokazano rozwiązanie konstrukcyjne śrubo-steru w wykonaniu firmy Schotteł (RFN). Moc silnika napędowego statku przekazywana jest przez wał 1, a następnie przez zębatą przekładnię stożkową 2 na wał pionowy 3. Dalej, przez dolną zębatą przekładnię stożkową 4 napędzany jest wał śrubowy 5, na którym osadzona jest na klinie i zabezpieczona nakrętką śruba 6. Obrót śruby dookoła pionowej osi — jednoznacznej z osią wzdłużną wału pionowego 3 — odbywa się następująco. Napęd mechanizmu obrotu przekazywany jest na wał 7 urządzenia sterującego, a następnie przez zębatą przekładnię stożkową 8 napędzana jest tuleja 9, a wraz z tuleją obraca się również dookoła pionowej osi śruba 6.

W urządzeniach ze śrubo-sterami stosowane są dwa rodzaje rozwiązań śrub (rys. 7.111). Śruba w wykonaniu na rys. 7.1lla jest śrubą typu ciągnącego w stosunku do swojej obudowy i do płetwy statecznika zaśrubowego. Położenie pokazane na rysunku jest położeniem roboczym śruby w czasie pracy „naprzód". Na rys. 7.\l\b pokazano rozwiązanie śrubo-steru ze śrubą typu „pchającego" w stosunku do opływowej obudowy mieszczącej dolną przekładnię stożkową i wał śrubowy.

Rozwiązanie ze śrubą „ciągnącą" znajduje zastosowanie głównie na mniejszych jednostkach o nieznacznych mocach, śruba „pchająca" natomiast — na jednostkach większych. Obecnie firma Schotteł produkuje śrubo-stery o mocach na wale dochodzących do 4500 kW, co jest mocą znacznej wartości i może służyć do napędu dużych statków o nośności kilku tysięcy ton.

Ponieważ śrubo-stery zwisają swobodnie pod dnem statku w jego części rufowej lub środkowej narażone są na ewentualne uszkodzenia mechaniczne (nie osłania ich płetwa steru, jak w rozwiązaniach ze sterami biernymi itp.), zatem konstruktorzy przewidzieli osłony umieszczone na obudowie śruby. Kilka ze stosowanych rozwiązań osłon produkowanych przez firmę Schotteł pokazano na rys. 7.112.

Śruba na rys. 7.112/7 ma jedynie niewielką osłonę w postaci dolnej ostrogi 2 — zabezpieczającą skrzydła pracującej śruby w dolnej jej części od elementów mogących nadpłynąć wraz ze strumieniem wody w rejon śrubo-steru.

Śrubo-ster na rys. 7.112b ma dodatkową osłonę w postaci daszka 3 nad śrubą. Oprócz ochrony skrzydeł pracującej śruby, daszek ten poprawia nieznacznie sprawność śruby.

389