Obraz7 (25)

1 o

BEZPAŃSKIE RELIGIE

D~) uch bezpańskich religii w Indiach był bardzo ważnym wydarzeniem hi-

<LJO> srotycznym. Przyciągnął miliony wyznawców i wywarł silny wpływ cywilizacyjny na kraje Azji. Wykreował „sześć systemów zbawienia". Było to sześć różnorodnych metod osiągnięcia duchowego zbawienia, które rozwinęły się w różnych okresach czasu.

Najbardziej znaczącym z nich, głównie ze względu na podobieństwo do buddyzmu, był system znany pod nazwą sankhja. Słowo sankhja znaczy „powód". Pochodzenie nauk sankhji nie jest znane. Doktryny tego systemu są zazwyczaj przypisywane człowiekowi nazwiskiem Kapila. Kim był Kapila, skąd pochodził i kiedy dokładnie żył, pozostaje wciąż w sferze domysłów. Niektórzy twierdzą, że żył on około roku 550 p.n.e., to znaczy w czasach współczesnych Buddzie. Inni uważają, że żył wcześniej. Niektórzy ze względu na niezwykłą mitologię, którą obrosła jego postać, uważają, że on w ogóle nie istniał. Kimkolwiek jednak był, pewne przypisywa ne mu nauki legły u podstaw wielu późniejszych „bezpańskich" filozofii. Na przykład system sankhja słusznie nauczał, że są dwa podstawowe atrybuty wszechświata: dusza (duch) i materia. Głosił on:

Duchy są nieskończone w swej ilości* i zbudowane z czystej inteligencji. Każdy duch jest niezależny, niepodzielny [nie może być odjęty], niczym nieograniczony, niezdolny do zmian, nieśmiertelny. Wydaje się, że jest on jednak ograniczony materią.

¹    Zdrowy rozsądek podpowiada, że musi istnieć ograniczenie ilości istniejących dusz. „Nie skończone" najprawdopodbniej oznacza tu liczbę tak dużą, że aż niemożliwą do policzenia.

²    The Americana Corp., The Eneycloyedia..., vol. 14, str. 212.

93