P1010001 (10)

70 Piotr BukowsU

tu oczekiwań odbiorcy dzieła. Jauss twierdzi, iż horyzont ten uobecnia się w samym tekście, jako że jego autor był w swoim czasie krytycznym odbiorcą literatury. Jednakże dokonując takowej rekonstrukcji, Jauss nader często odwołuje się do poję* ciowych schematów krytyki ideologii (tu wyraźny wpływ Ador-na), które często łączy wprost ze światopoglądem autora. Czytając ważne w dorobku niemieckiego badacza studia, w których komentował on historyczną recepcję Ifigenii i Wertera Goethego, trudno oprzeć się wrażeniu, iż Jauss skłonny jest zrezygnować z Kantowskiej Begriffslosigkeit na rzecz łatwych do wyartykułowania „idei” (tak też Ifigenia staje się krytycznym „dramatem humanistycznego oświecenia”, zaś Werter swoistym „odwrotem” ku „interioryzacji poczucia własnej godności”). Ową tendencję można również dostrzec w prezentowanym studium -jawi się ona pod postacią ukrytego pytania o Heglowską „treść” literackiego procesu modernizmu¹⁹.

'* Nie bez znaczenia jest w tym kontekście fakt, iż reprezentantom „Szkoły frankfurckiej” - mimo że krytykowali oni zarówno Kanta (którego definicja piękna, jak podkreślał Adomo, była fałszywa) jak i Hegla - bliższy był ten ostatni. Por. M. Jay, Dialektische Phantasie. Die Geschichte der Frankfurter Schule und des Instituts Jtir Sozlalforschung 1923-1950, Aus dem Amerikanischen von H. Herkommer und B. von Greiff, Frankfiirt/M. 1987, s. 215 i 313.

^Richard Sheppard

Problematyka modernizmu europejskiego'

WSTĘP METODOLOGICZNY

Jedną z najwcześniejszych prób poradzenia sobie z modernizmem jako zjawiskiem całościowym czeski formalista Jan Mukafovsky rozpoczyna stwierdzeniem, że „pojęcie ‘modernizmu’ jest bardzo nieokreślone”². Trzydzieści pięć lat później Monroe K. Spears podziela to uczucie w przedmowie do istotnej książki na ten sam temat, gdzie zauważa, że „modernizm jest oczywiście tematem niemożliwym”³. Krótko potem redaktorzy jednej z najbardziej rozpowszechnionych antologii esejów na ten temat napisali w przedmowie:

Ania w języku polskim po tytule przekładu. Umieszczenie dosłownego przekładu po tytule oryginału i przed datą napisania tekstu oryginalnego oznacza, że tłumacz