obraz4 (22)

miały moc przemieniania się w „duchy”, to znaczy potrafiły wytwarzać maski i używać ich. Ale małżonek Kra, Kran, Mężczyzna-Stońce, odkrył pewnego dnia tajemnicę kobiet i powiadomił o niej mężczyzn, którzy zmasakrowali w szale wszystkie kobiety z wyjątkiem dziewczynek i wtedy też zorganizowali tajemne ceremonie z maskami i rytuałami dramatycznymi, aby z kolei terroryzować kobiety^ Święto to trwa od czterech do sześciu miesięcy, a podczas ceremonii zły Duch kobiecy, Xalpeń," męczy inicjowanych i „zabija” ich, inny zaś Duch, Olim, potężny mag, ich wskrzesza⁵⁰.

[JMa Ziemi Ognistej, podobnie jak w Australii, stwierdzamy więc tendencję do coraz większej dramatyzacji obrzędów dojrzałościowych, a zwłaszcza do wzmagania przerażającego charakteru scenariuszy śmierci inicjacyjnejA Ale[dramatyczna obróbka rytuałów i pojawianie się przejmujących, a nawet sensacyjnych mitologii me dokonuje się w imieniu Istot najwyższych^ Wprost przeciwnie, innowacje t^pomniejszają ostatecznie znaczenie owych Isto^, a nawet prawie zupełnie eliminują ich aktywną obecność w kulcie, wypierane natomiast są|przez Istoty ..demoniczne” i w ogóle Postacie mitycznej w taki czy inny sposób związane z przerażającym, ale decydującym momentem historii ludzkości. Objawiły one pewne święte misteria lub pywne zachowania społeczne, które radykalnie zmodyfikowały sposób egzystencji ludzi, a przez to ich instytucje religijne i społeczne[jOwe mityczne Istoty, choć naprzyrodzone^jprzeżyly in Mo tempore egzystencję w pewien sposób porównywalną do egzystencji ludzij^ściślej rzecz biorąc, poznały napięcie, konflikty, dramat, agresywność, cierpienie i w ogóle śmierć - a doznając takich doświadczeń po raz pierwszy na Ziemi _y ustanowiły obecny sposób bycia istot ludzkich. Inicjacja objawia te właśnie pierwotne przygody nowicjuszom, a ci reaktuałizują rytualnie najbardziej dramatyczne momenty mitologii nadprzyrodzonych Istot.

Zjawisko dramatycznej obróbki inicjacji staje się jeszcze wyraźniejsze, gdy opuszczamy krańcowe sfery ekumeny -'Australię, Ziemię Ognistą - aby badać religie jMelanezji, Afryki i Ameryki Północnęjj Obrzędy stają się bardziej [ skomplikowane i bardzo różnorodnej próby bardziej sensacyjne, cierpienie fizyczne graniczy z męczarniami, śmierć mistyczną sugeruje się przez rytualną agresywność przy okazji oddzielania nowicjusza od matki.

I tak u Hotentotów inicjowany może znieważyć, a nawet maltretować

^5C Tę samą ceremonię spotykamy u Jamanów. Podobne mity poświadczone są u innych plemion Ameryki Południowej (por. A. Metraux, A Myth of the Cbamacoco Indians and its Social Significance, „Journal of American Folklore”, LVI, 1943, s. 113-119), a sporadycznie w Australii i Melanezji (por. moje Mort et Initiation). Por. bistoryczno-kulturową analizę tradycji południowoamerykańskich związanych z „zastraszaniem kobiet” w: Haekel, op. cit., s. 100 nn.