Obraz8 4

22 - Z jakich segmentów składa się wypowiedź prasowa?

Ha-Szas, zamknięcie ponadsiedmioletniego cyklu czytania Talmudu - GWL, 2 III 2005); Hier wird nur Deutsch gesprochenJU (lid: Tutaj rozmawia się tylko po niemieckuUl - tak głosił napis na drzwiach oddziału niemieckiej firmy w Szczecinie); Kataster subitol; Non possumus; stylizacja na gwarę ludową: Witojcie ku nom (GWL 3 VI 2005); Tam, gdzie bryndza się wczasuje (GWT 3 XII 2006); Śparogi, leluje i kierec (GWT 12-13 V 2007) (zastosowane w tym tytule wyrazy to składniki gwar kurpiowskich: śparogi to ozdobne zwieńczenia dachu w kształcie baranich rogów i zwierzęcych głów, leluje to rodzaj kurpiowskich wycinanek, a kierec to wisząca u sufitu ozdoba z grochu i papierowych kwiatów); Dutki to nie syćko (GW 16-17 IV 2005) (gwara góralska: pieniądze to nie wszystko); Slebodny rynek oscypka (GW 3-4 II 2007) (gwara góralska: ślebodny to swobodny, a oscypek to rodzaj sera); N: Halemba: nikt nie przeżył. Do soboty żałoba w całym kraju, T: To był taki fajny chop (GW 24 XI 2006); stylizacja archaizuiąca: Polsce niesieni odrodzenie (GW 20 VI 2005).

Gry z czytelnikiem mogą przybierać formę złożoną, gdy w obrębie jednego tytułu kumuluje się kilka rodzajów przekształceń językowych. Oto kilka przykładów takich kumulacji: Abp Życiński: to „klerofobia”; Mateusz mówi: finnito...; Niech będzie pochwalony i salam alejkum; Możejki wzięte. I co dalej?; Hauser: stop stopom; Uczelnie się szykują, maturzyści główkują.

Uważna lektura gazet i czasopism ujawnia funkcjonowanie przekształceń okazjonalnych, do których można zaliczyć: osobliwe kompozycje tytułów: Jak Józef Oleksy został przewodniczącym SLD..., a obok: ... z jak na zjeździe SLD powstała opozycja; stosowanie tytułów, które sprawiają wrażenie szyfrogramów: Dom wariatów w poszukiwaniu kota (felieton Magdaleny Środy odnoszący się do aktualnej sytuacji politycznej - GW 8 VIII 2007).

3.2. Dlaczego nie można lekceważyć lidu?

Lid (lead) przez dziennikarzy nazywany główką, przyciąga uwagę czytelnika ze względu na miejsce i sposób ekspozycji, gdyż jest to pierwszy, graficznie wyróżniony akapit wiadomości (oraz tych gatunków, które powielają strukturę wiadomości). Dlatego zwraca się uwagę na kształt owego składnika wypowiedzi, choć przykazanie podstawowe brzmi: „główka ma płynnie i zachęcająco wprowadzać czytelnika w temat” (Malette).

Nie można zaproponować jednej typologii lidów, gdyż ich podziały opierają się na kryteriach formalnych (lid pojedynczy, zwany też hasłowym, lid pytający czy lid-cytat) lub semantycznych i pragmatycznych, czyli funkcjonalnych (np. lid streszczający, komentujący, z trzaskiem . Nie ustaliła się też